Yabancı yatırımcı şirket, Türkiye'de şube açma yoluyla yatırımını değerlendirmeyi düşünebilir. Şubeler ana şirkete bağlı ve onun faaliyet konusu ve süresiyle sınırlı olarak kurulurlar. Yabancı bir şirketin Türkiye'de şube açabilmesi için şirketin sermayesi paylara bölünmüş olmalıdır.
Şubelerin merkezden bağımsız bir kişilikleri yoktur. Şube kurmak için asgari bir sermaye koymak da gerekmez.
Bu bültende yabancı bir şirketin Türkiye'de şube açmak için tamamlaması gereken prosedürün ayrıntılarına değineceğiz. Bültenimizden Türkiye'de şubelerin ticaret siciline tescili, şube unvanının belirlenmesi, alınması gereken izinler, başvuru evrakları, yetkili temsilci atanmasıyla ilgili konularda bilgi almak için isitfade edebilirsiniz. Türkiye'de yapılabilecek diğer yatırım alternatifleri için ise "Yabancı Yatırımcı İçin Türkiye'de Yatırım Kılavuzu" başlıklı makalemizi ziyaret edebilirsiniz; https://www.solmazlaw.com/yabanci-yatirimci-icin-turkiyede-yatirim-kilavuzu/
Anahtar kelimeler: Şube, yabancı şirket, yabancı yatırım, ticaret sicili, tescil, şube yetkilisi.
1. ŞUBELERİN ÖZELLİKLERİ
Şirketler, ticari faaliyetlerini şirket merkezlerinin bulunduğu yerden başka yerlerde de yürütmek isteyebilirler. Büyüme ve faaliyet alanını genişletme sürecindeki şirketler buna ihtiyaç duymaktadır. Şirketin bunun için kendisine bağlı şubeler açması gerekir.
Bir yerin şube sayılabilmesi için, merkez şirketin bünyesinde ve merkeze bağlı olma, dış ilişkilerde bağımsızlık, ticari faaliyet, yer ve yönetim ayrılığı unsurlarının bulunması gerekir.
Şube, asıl şirketin bir uzantısıdır ve merkeze bağlıdır. Şube ile asıl şirketin mülkiyeti aynı gerçek veya tüzel kişiliğe aittir. Şube merkeze bağlıdır ancak asıl şirketin yaptığı işleri üçüncü kişilerle kendi başına yapabilir, ticari faaliyette bulunabilir. Fakat şubenin bu işlemlerden elde ettiği kâr ve zararı yine de merkez şirkete ait olur. Şubelerin yaptığı sözleşmelerden kaynaklanan edimlerin de şubenin bulunduğu yerde ifa edilmesi gerekir.
Şube ticari faaliyetlerini kendi başına yürütebildiği için özerk bir yapılanmadır. Ayrı bir yönetime, ayrı bir muhasebeye sahip olmasıdır. Yine şubenin kendi ticari defterlerini tutma zorunluluğu vardır. şube kayırlarının merkez şirket tarafından kayıtlara geçirilmesi de mümkündür.
Şubelerin tıpkı şirketler gibi bulundukları yerdeki ticaret siciline tescil ve ilanı zorunludur. Ayrıca şubeler yine şirketler gibi, ticaret unvanı kullanmak zorundadır.
Şubenin yaptığı işlemlerden doğan davalarda, şubenin bulunduğu yerde dava açılabileceği gibi şubeler kendilerini bu davaada davacı ve davalı sıfatıyla temsil etme yetkisine sahiptir. Ancak iflas davaları bakımından şubelerin dava ehliyeti yoktur. İflas davasının merkez şirket aleyhine ve merkezin bulunduğu yerde açılması gerekir.
2. TÜRKİYE'DE ŞUBE AÇMANIN AVANTAJLARI
Türkiye coğrafi, ekonomik ve demografik yapısıyla yatırımcılar için son yıllarda iyi bir alternatif durumundadır. Güncel ekonomi politikaları yabancı yatırımın teşviki ve desteklenmesi etrafında şekillenmiştir. Ekonomik ve hukuksal revizyon sayesinde yabancı yatırımcı, Türkiye'ye bizzat gelmesine gerek kalmadan kendisine Türkiye'de bir vekil atayarak hemen hemen tüm işlerini uzaktan tamamlayabilir. Bazı işlem basamaklarını çevrimiçi olarak internet üzerinden yapabilir. Defalarca seyahat etmek ve bürokratik işlemlerle bizzat uğraşmak zorunda kalmadan daha kısa sürede ve daha az masrafla Türkiye'de şirket, şube ve irtibat ofisi kurabilir.
Yabancı bir firmanın Türkiye'de yeni bir şirket kurmak yerine ticari faaliyetlerini bir Türkiye şubesi açarak da yatırım yapması mümkündür. Hatta çoğu kez daha kolay ve masrafsızdır. Anonim ve limited şirket kurulumu için aranan asgari sermaye koyma şartı şubeler için yoktur. Şube kurarak yatırımcı çok daha kısa sürede Türkiye'deki ticari faaliyetine başlayabilme imkanı elde etmektedir. Şubelerin merkez şirkete bağımlı olması ve kontrolünün kolay olması da bir diğer avantajdır.
3. ŞUBE KURULUŞU İÇİN MERSİS ÜZERİNDEN BAŞVURU YAPILMASI
Şube kuruluş işlemlerinin ilk adımı MERSİS üzerinden internet ortamında gerçekleştirilmektedir. Şubelerin de tıpkı şirketler gibi ticaret siciline kaydedilmeleri zorunludur. Bunun için Ticaret Sicil Müdürlüğü'ne MERSİS üzerinden alınan talep numarası ve gerekli evraklarla birlikte başvurulmalıdır.
4. SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI'NDAN İZİN ALINMASI
Türkiye'de şube açmak isteyen yabancı uyruklu şirketin Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'ndan izin alması gerekir.
5. ŞUBE KURULUŞU İÇİN GEREKLİ EVRAKLAR
- Başvuru dilekçesi
- İnternet vergi dairesinden potansiyel vergi numarasını gösteren ekran çıktısı
- Kuruluş Bildirim Formu
- Oda kayıt beyannamesi
- Ana şirket sözleşmesinin onaylı örneği ve resmi Türkçe çevirisi
- Ana şirketin sicil bilgilerini içeren belgenin onaylı örneği
- Ana şirketin yetkili organının şube açma ve şubeye Türkiye' de yerleşik tam yetkili temsilci atanmasına ilişkin kararı
- Şube yetkilisinin Türkiye sınırları dahilinde yapacağı işlerde kanun ve mevzuat hükümlerine uyacağına yönelik taahhüt
- Şirketin nerede, ne zaman ve hangi devletin kanunlarına göre kurulduğuna ilişkin kayıtları içeren kuruluş evrakı ile halen faaliyetini sürdürdüğüne dair faaliyet belgesi (asıl ve tercüme edilmiş bir nüsha olarak)
- Şubenin faaliyet alanını içerir ayrıntılı açıklama
- Şube açılış işlemleri için yetkilendirilen kişiye verilen vekaletnamenin aslı ve eğer yabancı ülkede düzenlendiyse Türkçe çevirisi
- Türkiye'deki temsilcisine tam sorumluluk ve yetki verildiğini belirten vekaletname
- Şubeyi temsil edecek kişi veya kişilerin TTK md. 40'a göre düzenlenmiş imza beyannameleri
- Yabancı uyruklu müdürün onaylı pasaport sureti ve Türkiye'de ikamet ediyor ise onaylı ikamet tezkeresi
- Şirket merkezinin bulunduğu kaynak ülke hukukunun, şube açacak işletme için tescilde aradığı şartların yerine getirildiğini ve şubenin tescili için ibrazı gerekli olan belgeleri gösteren yetkili makamdan alınmış yazı ve apostil onaylı tercümesi
- Kaynak ülkede şubenin tescili için ibrazı gerekli tüm belgeler
- Açılması Bakanlık veya diğer resmî kurumların iznine veya uygun görüşüne tabi olan şubeler için bu izin veya uygun görüş yazısı
Yabancı dillerde hazırlanmış belgelerin onaylı Türkçe çevirileri de eklenmelidir. Belgelerin bir kısmı Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'na yapılacak başvuruda bir kısmı da ticaret odası kaydında kullanılacaktır.
6. ŞUBEYE ATANMASI GEREKEN TAM YETKİLİ TEMSİLCİ VE TEMSİLCİYE VERİLMESİ GEREKEN YETKİLER
Yabancı bir şirketin Türkiye'de şube açmak istemesi halinde Türkiye'de bulunan tam yetkili bir temsilciyi şube işlemleri için ataması gerekir. Şubenin yetkili temsilcisine bazı yetkilerin tanınması ve bu yetkilerin tanındığının vekaletnamede ayrıca belgelenmesi gerekir. Şube temsilcisinin şirketi temsil, şirket esas sözleşmesinde yer alan işlemleri yerine getirme, şube işlemlerinden kaynaklanan davalarda şirketi davacı ve davalı sıfatıyla mahkemeler önünde temsil etme, açılacak tali şubelere vekil tayin etme yetkisi, Türkiye'den geçici olarak ayrılması halinde sahip olduğu yetkilerle vekil tayin etme yetkisi bulunmalı ve başvuru esnasında da belgelenmelidir.
Temsilci atanması için aşağıdaki belgelerin ibraz edilmesi gerekir:
- Temsilci atamaya dair bildirim dilekçesi
- Şube yetkilisi Türk vatandaşı ise kimliği, yabancı ise noter onaylı pasaport sureti ve vergi numarası dökümü
- Şube temsilcisinin imza beyannamesi
- Şube yetkilisinin görevi kabul ettiğine dair noter onaylı ve imzalı kabul beyannamesi
- Merkezin yetkili organlarının yahut temsilci atamaya ilişkin yetkileri varsa şube yetkililerinin temsilci atamaya ilişkin kararı
7. ŞUBENİN TİCARET SİCİLİNE TESCİLİ
Şubelerin Türk hukukunda ticaret siciline tescili zorunludur. Tescil işleminin 15 gün içinde yapılması gerekmektedir. Tıpkı ticaret şirketleri gibi şubelerin de şube oldukları belirtilerek ticaret unvanı seçmeleri ve kullanmaları gerekir. Tescil işlemleri için gerekli belgelerle birlikte ticaret sicil müdürlüğüne başvurmak gerekir.
Kanunda aksi belirtilmedikçe merkezin bağlı olduğu sicile geçirilen kayıtlar şubenin bağlı bulunduğu sicile de tescil edilir.
Açılacak ilk şubenin merkez şube olarak tescil ettirilmesi gerekir, ilk şubenin tescilinden sonra açılacak şubeler yerli ticari işletmelerin şubeleri gibi tescil edilir. Tescil işleminin yapılmaması halinde idari para cezası ödemek zorunda kalınabilir. Ayrıca vergi dairelerinin şube açılış işlemlerini yapabilmesi için de şubenin ticaret siiciline tescil edilmiş olması aranır.
8. ŞUBENİN TİCARET UNVANIN BELİRLENMESİ
Yabancı şirketin Türkiye' de açacakları ilk şubelerinin unvanı
"Merkez unvanı + merkezin bulunduğu ülke + İstanbul Merkez Şubesi "şeklinde belirlenmelidir.
Merkez şubenin açılışından sonra açılan diğer şube unvanlarında "Merkez" kelimesine yer verilmez.
9. ŞUBE İŞLEMLERİNİN TESCİLİ
Tıpkı şirketlerde olduğu gibi şubelerin de bazı işlemlerinin ticaret siciline tescili gerekmektedir. Merkezi Yurtdışı merkezli şirketlerin Türkiye'de bulunan şubelerinin tescile tabi kararlarına ait tüm başvurularda tescil edilecek kararı imzalayan kişilerin merkezde yetkili olduklarını gösteren güncel sicil kayıtlarını içeren noter onaylı sicil kayıt örneği ile Türkçe çevirisinin ticaret sicil müdürlüğüne verilmelidir.
Bu belgenin, şirketin tabi bulunduğu ülkedeki resmî makamlar (noterler, konsolosluklar gibi) tarafından veya Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre tasdik ettirilmesi ve noter onaylı Türkçe çevirisi ile Müdürlüğe verilmesi zorunludur.
10. E-TUYS İŞLEMLERİ
Şubeler, E-TUYS sistemine bir yetkili kullanıcı tanımlamak zorundadırlar. Kullanıcı yetkilendirme işlemleri için müracaat ederler ve belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde işlemlerini yürütürler. Kullanıcılar, elektronik sertifika hizmet sağlayıcılarından temin edilecek nitelikli elektronik sertifikaya, şubeler kayıtlı elektronik posta hizmet sağlayıcısından temin edilecek kayıtlı elektronik posta hesabına sahip olmak zorundadır. Başka amaçlarla daha önce temin edilen ve geçerlilik süresi olan nitelikli elektronik sertifikalar ve kayıtlı elektronik posta hesapları E- TUYS için kullanılabilir.
Yetkilendirmiş oldukları nitelikli elektronik sertifika sahibi kullanıcı vasıtasıyla, yetkilendirmeyi müteakip en geç 1 ay içinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı internet sayfasında erişim sağlanan E-TUYS'a giriş yaparak "Yatırımcı","Ortak Listesi" ve varsa "Bağlı İştirakleri" alanlarındaki bilgileri elektronik ortamda doldurarak kaydedebilirler.
11. ŞUBELERİN VERGİ MÜKELLEFİYETLERİ
Türkiye'de ticari faaliyette bulunarak gelir elde eden şirketler Türkiye'de vergi mükellefidirler. Faaliyet konusunda göre aşağıdaki vergilerden şubenin sorumluluğu söz konusu olur.
- Kurumlar vergisi
- Gelir vergisi
- Katma değer vergisi
Şubelerin vergisel işlemleriyle ilgili vergi hukuku alanında uzman avukatlarımız ve iş ortaklarımızla hukuk ve vergi danışmanlığı alanında müvekkillerimize profesyonel destek sunmaktayız.
SONUÇ
Yabancı şirketler ticari faaliyetlerini Türkiye'de de sürdürmek isterlerse bunu bir Türkiye şubesi açma yoluyla yapabilirler. Şirket kuruluşundan daha kolay olması ve bir an önce faaliyete başlayabilmesi nedeniyle de şubeler tercih sebebi olmaktadırlar. Şube kuruluşu için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'ndan izin alınması ve ticaret siciline gerekli tescil işlemlerinin yapılması gerekir. Başvuruların kısa sürede ve kolaylıkla tamamlanabilmesi gerekli başvuru evraklarının şartlara uygun şekilde hazırlanmasına ve tescil başvurusunun süreyi kaçırmadan usulüne uygun şekilde yapılmasına bağlıdır. Öngörülen kurallara uyulmaması hem başvuru sürecinin sekteye uğramasına hem de bazı idari para cezası yaptırımlarının şirket hakkında uygulanmasına sebebiyet verebilir. Şube faaliyete geçtikten sonraki aşamada da tescile tabi işlemlerin ticaret siciline tescillerinin yaptırılmasının tekibi gerekir.
Solmaz Hukuk ve Danışmanlık ekibi olarak, yabancı şirket müvekkillerimizin Türkiye'deki şube kuruluş işlemlerini vekilleri olarak hukuka uygun şekilde yapmakta ve kısa sürede sonuçlandırmaktayız. Müvekkilimizin bulunduğu ülkeden düzenleyeceği vekaletname sayesinde ülkeye gelmesine gerek kalmadan şube kuruluş işlemlerini tamamlayarak sorunsuz şekilde ticari faaliyetlerine başlayabilmesini temin ediyoruz. Bu süreçte ihtiyaç duyduğunuz hukuki hizmetler için ekibimizle iletişime geçebilirsiniz.
REFERANSLAR
https://www.tobb.org.tr/Documents/ttk/ttk_tescil_ilan_maddeler.pdf
Türk Ticaret Kanunu
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Kanunu
Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Uygulama Yönetmeliği
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
