MGC Legal ekibinin kaleme aldigi isbu "Tapu Iptal ve Tescil Davalarinda Vekalet Ücreti ve Birtakim Özel Durumlar" baslikli makalemizi okumaniza sunariz.

Isbu yazimizda ilk basta vekalet ücretini akabinde spesifik olarak tapu iptal ve tescil davalarinda avukatin vekalet ücretinin neye göre hesaplandigini inceleyecegiz. Bu sebeple, konunun daha iyi kavranmasi adina öncelikle tapu iptal ve tescil davasindaki vekalet ücretinden önce genel olarak vekalet ücreti hakkinda bilgilendirme yapilacak, daha sonrasinda ise vekalet ücretinin belirlenmesinde önemli rol oynayacak olan çesitli usuli islem ve hukuki yollara kisaca deginecegiz

Vekalet Ücreti Nedir?

Vekalet ücreti, avukatin is sahibine (müvekkiline) yaptigi hukuki yardimin, verdigi hizmetin ve onun adina yaptigi islerin karsiligi olarak aldigi meblagi ifade eder (AVK m. 164/1). Vekalet ücreti, sözlü veya yazili bir akde istinaden verilmis olan avukatlik hizmetinin bir karsiligidir.

Avukatlik ücretinin kapsadigi isler Türkiye Barolar Birligi'nin (TBB) her yil yayinladigi Avukatlik Asgari Ücret Tarifesinde belirlenmistir. Avukatlik Asgari Ücret Tarifesi m. 2 uyarinca; vekalet ücreti, davada kesin hüküm elde edilinceye kadarki dava, is ve islemleri karsilar. Vekil (avukat) dava sonuçlanincaya kadar verdigi hizmetin karsiliginda dava müvekkil lehine sonuçlansin ya da sonuçlanmasin her halükârda ücret almaya hak kazanir.

Vekalet Ücreti Neye Göre Hesaplanir?

Avukatlik ücretinin takdir ve tayininde, Türkiye Barolar Birligi (TBB) tarafindan yillik olarak düzenlemeler uyarinca Resmi Gazetede yayinlanan Avukatlik Asgari Ücret Tarifesindeki is taban hizmetleri fiyatlari ve 1136 sayili Avukatlik Kanunu esas alinir. Taraflar arasinda kararlastirilan akdi vekalet ücreti tarifede belirtilen ücretin altinda olamaz.

Taraflar arasinda akdi vekalet ücreti kararlastirilmamissa veya vekalet ücretinin belirlendigi sözlesme geçersiz avukatin alacagi meblag, tarifeye göre belirlenir. Tarifenin altinda belirlenmis vekalet ücretleri yok sayilarak bu tarife hükümleri esas alinarak kararlastirilmis sayilir (Avukatlik Asgari Ücret Tarifesi m. 1).

Vekalet Ücreit Hesaplama Robotumuzdan faydalanmak ister misiniz? Linke tiklayin.

Dava konusu veya hükmolunacak seyin degeri yahut paranin belli bir yüzdesi %25'i asmadikça vekalet ücreti olarak kararlastirilabilir. (AVK m. 164/2). Yine ayni zamanda ücretin belirlenmesinde avukatin çabasi ve emegi göz önünde bulundurulacaktir. Sözlesmede aksine bir hüküm bulunmadikça, vekalet ücreti yalnizca avukatin hizmetine konu olan dava ile ilgili is ve islemleri kapsar. Baska herhangi bir dava, icra kovusturmasi ve diger yardimlar için yeni bir ücret kararlastirilmalidir (AVK m. 173/1).

Taraflarin vekalet sözlesmesinde belirledigi ücretin, baska bir deyisle akdi vekalet ücretinin, uygulanmadigi durumlarda tarife hükümlerine göre belirlenmis olan yasal vekalet ücreti üzerinden hesaplama yapilir.

Yasal Vekalet Ücreti

Türkiye Barolar Birligi (TBB), her yil uygulanacak olan avukatlik asgari ücret tarifesi düzenlemesini T.C. Resmî Gazete'de yayinlanmaktadir. Buna göre, vekalet yetkisinin kapsadigi dava konusu degerin siniri uyarinca uygulanacak olan oranlar ilgili yilin asgari ücret tarifesinden incelenebilmektedir.

Avukatlik Kanunu m. 169 uyarinca; karsi tarafa avukatlik ücretinin yükletildigi durumlarda verilecek meblag Asgari Avukatlik Ücreti Tarifesi'nde yazili miktardan az ve 3 katindan fazla olamaz. Akdi vekalet ücreti de ayni sekilde yukarida belirtilen miktardan az olacak sekilde hükmolunamaz. Tarifenin alt sinirina uyulmadan kararlastirilan ücret miktari yasal tarife uyulmus sekilde hukuki sonuç doguracaktir.

Yasal vekalet ücreti, nispi ve maktu vekalet ücreti olmak üzere 2'ye ayrilir:

  • Maktu Vekalet Ücreti: Maktu vekalet ücretinde uyusmazlik konusu mevcut kosullar veya dava konusu seyin degeri önem arz etmez. Asil nokta uyusmazlik konusu islemin tipinin belirlenmesidir. Ücret, uyusmazlik konusuna göre yüzdesel oran esas alinarak degil; önceden öngörülmüs sabit miktara göre belirlenir. "Öncedenlik" unsuru hakimdir.
  • Nispi Vekalet Ücreti: Nispi vekalet ücretinde uyusmazlik konusu olan dava ve dava konusu seyin degeri önem arz eder. Bunlar üzerinden belirli bir yüzde hesaplanir ve ortaya oransal deger ortaya çikar.

Yargitay'a göre; konusu para olan veya para ile degerlendirilebilen bir sey olan davalarda vekalet ücreti, nispi tarifeye göre hesaplanir (14. HD. 09.10.2018 T. E: 2016/1979, K: 6524). Nispi ücretin belirlenmesinde dava dilekçesinde belirtilen miktar (harca esas deger) esas alinmaktadir. Yargilama sirasinda miktarda meydana gelen degisim yahut taraflarca usul kurallarina uyularak dava degerinin arttirildigi durumlarda yeni bedel üzerinden nispi vekalet ücreti belirlenir.

Tapu iptal ve tescil davalarinin konusunun, para ile degerlendirilebilen bir tasinmaz olmasi sebebiyle nispi vekalet ücretine tabi olacagi açiktir. Tapu iptal ve tescil davalarinda vekalet ücreti nispi tarifeye göre belirlenir.

Tapu Iptal ve Tescil Davasi Nedir?

Isbu yazimizin bu bölümünde öncelikle tapu iptal ve tescil davasiniin ne oldugunu anlatip, sonrasinda vekalet ücretinin neye göre belirlendiginden bahsedecegiz.

Tapu Iptal ve Tescil Davasinin Tanimi

Tapu iptal ve tescil davasi, tapu sicilinde bulunan yahut bulunmayan kaydin hukuka aykiri, usulsüz veya yolsuz oldugu iddiasiyla hukuka uygun hale getirilmesini amaçlayan davalardir.1 Tapu iptal ve tescil davalari karsimiza çesitli sekillerde çikabilir.

Örnegin, bir ayni hak yolsuz olarak tescil edilmis veya bir tescil yolsuz olarak terkin olunmus ya da degistirilmis ise bu yüzden ayni hakki zedelenen kimse tapu sicilinin düzeltilmesini dava edebilir (TMK m. 1025/1)(YHGK-K.2020/477). Yahut miras payinin hukuka aykiri sekilde devredilmis olmasindan, uzun yillardir kullanilmasina ragmen tasinmazin tapusunun olmamasindan, köy/muhtar senediyle satin alinmis olmasina ragmen tapunun baska kimse adina düzenlenmis olmasi gibi onlarca baska sekilde görünebilir.

Tapu Iptal ve Tescil Davasinda Vekalet Ücreti Neye Göre Belirlenir?

Konusu para ile ölçülebilen davalarda vekalet ücretinin nispi olarak hesaplanacagini yukarida belirtmistik. Yargitay da ilgili kararlarinda:

"Konusu gayrimenkul olan davalarda gayrimenkulün dava dilekçesinde gösterilen degeri üzerinden nispi vekalet ücretine hükmedilir."

Ifadesine yer vermistir (Yargitay 14. HD 2015/13948 E, 2016/752 K. Yargitay. 14. HD 2015/17260 E, 2016/9258 K. Yargitay 14. HD 2015/15364 E, 2016/3080 K). Bu sebeple, dava konusu tasinmazin degerine göre belirlenen yüzdesel oran üzerinden vekilin ücreti hesaplanacak ve vekile ödenmesi gerekecektir.

Dava konusu mal disindaki para ve haklarin avukata ücret olarak verilecegi kararlastirilamaz (AVK m. 164/3). Yani, bir tapu iptal tescil davasinin kazanilmasi halinde ilgili tasinmazin bir kisminin avukata verilecegine iliskin sözlesme geçersiz olacaktir. Bu durumda, avukat, olsa olsa ilgili tasinmazin parasal degeri üzerinden vekalet ücretine hak kazanabilecektir.

Avukatlik Kanunu m. 164 son fikraya göre; dava sonunda verilen kararla karsi tarafa yükletilecek vekalet ücreti avukata ait olup bu ücret müvekkilin borcu nedeniyle takas ya da mahsup edilemeyecegi belirtilmistir.

Davanin Konusuz Kalmasi, Feragat, Sulh ve Kabul Halinde Vekalet Ücreti Neye Göre Hükmedilir?

Türk hukuk sisteminde taraflarin üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri davalarda; yargilamanin baslangici, usule uygun degisiklikleri ve yargilamaya son verebilme hakkina sahiptirler. Bu ilkeye tasarruf ilkesi denir (HMK m. 24). Tasarruf ilkesinin bir sonucu olarak taraflar, kanunda öngörülen sekillere uymak kaydiyla davadan feragat edebilir (HMK m. 307) davayi kabul edebilir (HMK m. 308) yahut sulh olabilirler (HMK m. 313). Hukuk Muhakemeleri Kanununda düzenlenen bu islemlere davaya son veren taraf usul islemleri denilir.2

Davadan feragat, davayi kabul ve sulh, içerikleri itibariyle birer maddi hukuk islemi olmakla birlikte, yapilis sekli itibariyle birer usulü islemdir. Bu nedenle söz konusu islemler bir taraftan maddi hukuk anlaminda uygulama imkâni bulan iradeyi bozan hâllere dayanilarak iptal edilebilirken, diger taraftan kesin hüküm gibi sonuç dogurmaktadir. (Yargitay HGK E. 2017/11-120 K. 2019/334 T. 21.3.2019).

Bu kosullarda vekalet ücretinin neye göre hesaplanacagi Avukatlik Asgari Ücret Tarifesi ("AAÜT") ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda (HMK) düzenlenmistir.

Tarife m. 6'ya göre; davanin konusuz kalmasi, feragat, kabul, sulh veya baska herhangi bir sebeple ön inceleme tutanagi imzalanincaya kadar taraflar söz konusu anlasmazlik konusunda anlasirlarsa Tarife hükümlerinde belirtilen vekalet ücretlerinin yarisina hükmolunur. Ön inceleme asamasindan sonra anlasmazlik ortadan kalkarsa ücretin tamamina hükmolunur.

Görevsizlik ve Yetkisizlik Hallerinde Vekalet Ücreti

Uyusmazligin çözülecegi mahkemenin belirlenmesi hususunda karsimiza "Görev (Madde Itibariyle Yetki)" ve "Yetki (Yer Itibariyle Yetki)" kavramlari çikmaktadir. Görev, özel hukuktan kaynaklanan bir diger deyisle medeni yargi koluna giren bir davanin bu yargi kolunda kurulmus bulunan ilk derece mahkemelerinden hangisi tarafindan görülecegini ifade eder.3 Yetki kavrami ise neredeki görevli mahkemenin uyusmazligi çözecegini belirtmek için kullanilir. Bir davaya yargi çevresi itibariyle neredeki mahkeme tarafindan bakilacagini ifade eder.4

Görevsizlik ve yetkisizlik halinde vekalet ücretinin neye göre belirlenecegi Asgari Avukatlik Ücreti Tarifesi'nde m. 7'de düzenlenmistir. Ilgili madde uyarinca, ön inceleme tutanagi imzalanincaya kadar verilen görevsizlik ve yetkisizlik kararinda ücret bu Tarifede yazilanin yarisina hükmolunur. Ön inceleme tutanaginin imzalanmasindan sonra verilecek o kadar Tarifede belirlenen vekalet ücretini etkilemeyecek, ücretin tamamina hükmolunacaktir.

Görevsizlik veya yetkisizlik kararindan sonra davaya bir baska mahkemede devam edilmesi hâlinde, yargilama giderlerine o mahkeme hükmeder. Görevsizlik veya yetkisizlik kararindan sonra davaya bir baska mahkemede devam edilmemis ise talep üzerine davanin açildigi mahkeme dosya üzerinden bu durumu tespit ile davaciyi yargilama giderlerini ödemeye mahkûm eder (HMK m. 331). Vekalet ücreti, Hukuku Muhakemeleri Kanunu'nda yargilama giderleri arasinda sayilmistir (HMK m. 323/1-g).

O halde görevsizlik ve yetkisizlik karari sonrasi davanin baska bir mahkemede devam etmesi; vekalet ücretinin artik görevli/yetkili mahkeme tarafindan belirlenmesi anlamina gelecektir. Görevsizlik ve yetkisizlik kararinin verilmesiyle ilgili karari veren mahkeme yargilama giderlerine hükmedemeyecek dolayisiyla vekalet ücreti karari veren mahkeme tarafindan belirlenmeyecektir (Yarg. HGK E:2017/2-3004 K:2019/217).

Vekalet Ücreti Hesabinda Hangi Tarih Esas Alinmalidir?

Mahkeme Kararindaki Alacaklar Için Icra Takibi Baslatilirsa, Vekalet Ücreti Hangi Tarihe Göre Belirlenir? Icra Vekalet Ücreti Hesaplamasinda Dava Tarihindeki mi Gerekçeli Kararin Yazilma Tarihindeki mi Yoksa Icra Takibinde Bulunuldugu Tarihte Yürürlükte Olan Tarife mi Esas Alinir? Sorularinizin cevaplarina asagida ulasabilirsiniz.

AVK m. 168/3 ve AAÜT m. 21 bahse konu basliktaki sorularin yanitlarini bulabilecegimiz baslica düzenlemelerdir. AVK m.168/3 ve AAÜT m. 21'de birebir;

"Avukatlik ücretinin takdirinde, hukukî yardimin tamamlandigi veya dava sonunda hüküm verildigi tarihte yürürlükte olan tarife esas alinir."

Seklindeki düzenlemelere yer verilmistir.

Konuyu pekistirmek adina bir örnek vermek gerekirse, bir avukatin 2021 yilinda davaci Müvekkili adina tasinmaz ile ilgili tapu iptal ve tescil davasi açtigini düsünelim, davada mahkemece verilen hüküm ise 2023 tarihli olsun. Öncelikle o davada vekile ödenmesi gereken ilam vekalet ücreti (Yaygin kullanimla "Karsi Vekaleti"), hüküm tarihi olan 2023 yilinda yürürlükte olan AAÜT'ye göre belirlenecektir.

Vekil 2023 yilinda verilen hükümde hesaplanan hüküm tarihinde geçerli olan AAÜT'ye hak kazandigi ücreti "ilam vekalet ücreti" adiyla davaliya karsi baslatilacak icra takibi ile tahsil edebilecektir.

Mahkemece verilen hükümdeki ilam vekalet ücretini takibe koyulmasi akabinde icra müdürlügünce yapilacak dosya hesabi dedigimiz borç hesaplamasinda, takip konusu alacak miktari ve ayriyeten bir vekalet ücreti daha karsimiza çikmaktadir. Karsimiza çikan isbu vekalet ücreti ise "icra vekalet ücreti" olarak adlandirilir.

Örnegin; 2023 yilinda verilen bir kararin ilaminin 2024 yilindaki tarifenin geçerli oldugu vakitte icra takibiyle talep edildigi ancak borçlunun ödemeyi 2025 yilinda yaptigi varsayiminda avukat, takibi baslattigi zamanda geçerli olan tarifeye göre mi yoksa borçlunun ödeme yapacagi tarife zamanindaki yürürlükte olan bedele mi hak kazanacaktir sorusuna yanitimiz, yine yukarida belirtilen;

"Avukatlik ücretinin takdirinde hukukî yardimin tamamlandigi tarihte yürürlükte olan tarife esas alinir."

Seklindeki düzenlemelerden yola çikilirsa ödeme tarihinde -ki örnegimizde 2025- yürürlükte olan AAÜT'ye göre ödeme icra müdürlüklerinin hesaplama yapmasi akabinde bu bedelin avukata ödenmesi gerekecektir.

Davanin Islah Edilmemesi Halinde Vekalet Ücreti Neye Göre Hükmedilir?

Davanin islahi, tarafin yargilama sirasinda yaptigi usul islemlerini gerekli gideri ödemek kosuluyla kanunda belirtilen usullere uygun bir biçimde kismi veya tamamen düzeltmesine olanak saglayan hukuki yoldur. Ayni davada taraflar ancak bir kez islah yoluna basvurabilir (HMK m. 176/2).

Islah eden taraf geçersiz hale gelen usul islemleri için yapilan yargilama giderlerini ve bundan dolayi karsi tarafin ugrayacagi zarari karsilamak üzere hakim tarafindan belirlenecek olan teminati mahkeme veznesine yatirmak zorundadir. Aksi halde islah yapilmamis sayilir (HMK m. 178/1).

Taraflar islah yolu sayesinde iddia ve savunmalarini genisletme imkani bulurlar. Islah müessesesi, davayi degistirme, baska deyisle iddia ve müdafaanin degistirilmesi veya genisletilmesi yasagini bertaraf eden bir imkandir (Yargitay HGK 2017/2815 E. , 2021/888 K).

Islaha giden taraf islah islemi tamamlanincaya kadar yargilama giderlerini ödeme zorunlulugu altinda bulunmaktadir. Burada vekalet ücretinin de bu yargilama giderleri arasinda sayilip sayilmayacagi incelemeliyiz. Bunun için vekalet ücretinin yargilama giderleri arasindaki yerine deginmek gerekir. HMK m. 323/1-g uyarinca kanun geregince tayin olunacak vekalet ücreti yargilama giderleri arasinda sayilmistir (bu konu doktrinde tartisma yaratmaktadir).

Vekalet ücretinin belirlenmesinde, özellikle de taraflarin akdi vekalet ücreti belirledikleri durumlarda avukatin çabasi ve emeginin göz önünde bulundurulmasi gerektiginden vekalet ücretinin islahta yargilama gideri kapsaminda degerlendirilmesi bakimindan göz önünde tutulmalidir.

Islah müessesine basvurmak isteyen tarafin bunu yapmamasi halinde, taraf aleyhine ortaya birtakim olumsuz sonuçlar ortaya çikabilir. Örnegin, dava dilekçesinde yazilan degerin gerçegi yansitmadigi hallerde kisi, kanunda öngörülen süre ve sekil sartina uymayip islah yoluna basvurmazsa belirlenecek olan vekalet ücreti mevcut duruma göre sekillenecektir. O hale akdi vekalet ücretine veya yasal vekalet ücretine riayet edilecektir.

Islah ile ilgili bir diger hususu da yeri gelmisken hatirlatmak isteriz. Önceden ilk derece mahkemesi kararinin bozulmasi veyahut kararin kaldirilmasi halinde islah yapilip yapilamayacagi hususu için Kanun'da hüküm bulunmamaktaydi. Ancak Kanun'un su anki halinde Kanun koyucu bu duruma netlik kazandirmistir.

Söyle ki; Önceden 6100 sayili HMK'da islahin tahkikat sona erinceye kadar yapilabilecegi belirtilirken bozma sonrasinda islah yapilip yapilmayacagina iliskin açik bir hüküm bulunmadigindan ve 04.02.1948 Tarihli Yargitay Içtihadi Birlestirme Karari ile islahin bozmadan sonra yapilmayacagina dair uygulamaya devam edilmisti. Ancak bu durum 06.05.2015 Tarihli Yargitay Içtihadi Birlestirme Karari ile devam etmesine ragmen karara katilmayan kisilerin karsi oylariyla birlikte bozma sonrasi islahin mümkün olmasi gerektigine dair uygulamada ve doktrinde kanaat olusmaya baslayinca 28.07.2020 Tarihli 7251 sayili Hukuk Muhakemeleri Kanunu Ile Bazi Kanunlarda Degisiklik Yapilmasi Hakkinda Kanun'la HMK m. 177'de yer alan;

"Yargitay'in bozma kararindan veya bölge adliye mahkemesinin kaldirma kararindan sonra dosya ilk derece mahkemesine gönderildiginde, ilk derece mahkemesinin tahkikata iliskin bir islem yapmasi hâlinde tahkikat sona erinceye kadar da islah yapilabilir. Ancak bozma kararina uymakla ortaya çikan hukuki durum ortadan kaldirilamaz."

Seklindeki ibarenin eklenmesi ile bozma sonrasi islah yapilabilecegine dair düzenleme yapilarak bu husus net olarak Kanun düzenlemesi ile ortaya konulmustur.

Yani kaldirma ya da bozma karari sonrasi da islah yapilabilmesi mümkün olup; bozma veya karar kaldirma kararindan sonra yapilan islahlarda da vekilin alacagi, islah sonrasi yeni dava degerine göre belirlenecektir.

Sonuç

Hukuk düzeni, avukatlarin gördükleri isler ve verdikleri hizmet karsiligi vekalet ücreti almalarini öngörmüs ve çesitli düzenlemelerle bunu güvence altina almistir. Avukatlik asgari ücret tarifesi avukatlara is gördüren kisilerden alinacak vekalet ücretine iliskin usul ve esaslari belirlemistir.

Avukatlik ücretinin takdirinde, hukukî yardimin tamamlandigi veya dava sonunda hüküm verildigi tarihte yürürlükte olan tarife esas alinacaktir. Icra takipleri içinde ödemenin yapilacagi vakit yürürlükte olan AAÜT'ye göre avukatin ücreti hesaplanacaktir.

Özetle ister maktu isterse nispi olursa olsun davalar için vekalet ücreti hüküm tarihinde yürürlükte olan AAÜT'ye göre olurken, icra takiplerine esas alinan icra vekalet ücreti borçlunun ödemeyi yapacagi zamanda yürürlükte bulunan AAÜT'ye göre olacaktir.

Tapu iptal ve tescil davalarinda da alinacak olan vekalet ücreti (nispi vekalet ücreti) dava konusunun degeri (harca esas deger) baz alinarak hüküm tarihindeki AAÜT'de belirtilen oran üzerinden olacaktir.

Kaynakça

  • Avukatlik Asgari Ücret Tarifesi (03.09.2022).
  • Avukatlik Kanunu, (19/3/1969).
  • Hukuk Muhakemeleri Kanunu, (12/1/2011).
  • Kemal OGUZMAN, Esya Hukuku, Filiz Kitabevi, Istanbul, 2021.
  • Murat ATALI, Medeni Usul Hukuku, Yetkin Yayinlari, Ankara, 2021.
  • SIMSEK, M. (2016). Yargi Organlarinca Hükmedilen Vekalet Ücretinin Aidiyeti Sorunu. Dergi Park, s. 538-557.

Referanslar

1 M. Kemal Oguzman, Özer Seliçi, Saibe Oktay-Özdemir, Esya Hukuku, Filiz Kitabevi, Istanbul, 2021, s. 300.

2 Murat Atali, Ibrahim Ermenek, Ersin Erdogan, Medeni Usul Hukuku, Yetkin Yayinlari, Ankara, 2021, s, 575-576.

3 Atali, Ermenek, Erdogan, s. 139.

4 Atali, Ermenek, Erdogan, s. 173.

Ilginizi Çekebilir:

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.