Mücbir Sebep Kapsaminda SGK Ödemelerinin Ertelenmesi - Litigation, Contracts and Force Majeure

I. Giriş

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Başkanlığı'nın yayımladığı 5157380 sayılı genel yazıya göre, 518 Seri Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği uyarınca Hazine ve Maliye Bakanlığınca 1/4/2020 ila 30/6/2020 (bu tarihler dahil) tarihleri mücbir sebep hali kabul edilen sektörlerde yer alan mükelleflere ait işyerlerinde çalışan sigortalıların 2020 Mart, Nisan ve Mayıs aylarına ilişkin SGK prim ödemeleri ertelenmiştir.

Bu makalede bahse konu Genel Tebliğ uyarınca mücbir sebep hali kabul edilen sektörlerdeki mükelleflere yönelik olarak ertelenen SGK prim ödemeleri konusu irdelenecektir.

II. COVID-19 Salgını Sebebi İle Prim Ödemelerinin Ertelenmesi

a. Konuya İlişkin Yasal Düzenleme

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 91'inci maddesinde "Yangın, su baskını, sel, kuraklık, yer kayması, deprem gibi afetlerle ağır hastalık, ağır kaza, tutukluluk ve sabotaj gibi ne denlerle ticari veya ekonomik kayıplara uğrayan işverenler, bu Kanunun 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılar ile bu Kanuna göre primlerini kendileri ödeyen sigortalılar, bu durumu belgelemeleri kaydıyla vakanın veya afetin meydana geldiği tarihten itibaren üç ay içinde talepte bulunmaları ve prim ödeme aczine düştüklerinin, yapılacak inceleme sonucu anlaşılması halinde, yukarıda belirtilen vaka veya afetin meydana geldiği tarihi takip eden üçüncü ayın sonuna kadar tahakkuk edecek Kuruma olan borçları, vaka veya afetin meydana geldiği tarihten itibaren bir yıla kadar Kurumca ertelenebilir.

Birinci fıkrada belirtilen durumlar ile Bakanlık ve Maliye Bakanlığınca müştereken belirlenen vaka, afet veya mücbir sebep hallerinde Kuruma verilmesi gereken her türlü bilgi ve belge ile yapılması gereken başvuruların vakanın, afetin veya mücbir sebebin meydana geldiği tarihi takip eden üç ay içinde Kuruma verilmesi veya yapılması halinde, süresinde verilmiş veya yapılmış sayılır." hükmüne yer verilmiştir.

b. Mücbir Sebep Hali İlanı ve SGK Prim Ödeme Sürelerinin Ertelenmesi

24/3/2020 tarihli ve 31078 sayılı mükerrer Resmî Gazetede yayımlanan 518 Seri No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği uyarınca Hazine ve Maliye Bakanlığınca, ana faaliyet alanı itibarıyla İçişleri Bakanlığınca alınan tedbirler kapsamında geçici süreliğine faaliyetlerine ara verilmesine karar verilen işyerlerinin bulunduğu sektörlerde faaliyette bulunan mükelleflerin, 1/4/2020 ila 30/6/2020 (bu tarihler dâhil) tarihleri arasında mücbir sebep halinde olduğunun kabul edilmesi uygun bulunmuştur.

Bu kapsamda anılan Genel Tebliğ uyarınca mücbir sebep ilan edilen sektörlerde 4/a kapsamında sigortalı çalıştıran özel sektör işverenlerinin ödeyeceği Mart, Nisan ve Mayıs aylarına ilişkin sigorta primleri SGK tarafından ertelenmiştir. Buna göre, 5510 sayılı Kanunun 4/ (b) bendi kapsamındaki sigortalıların;

2020 Mart ayına ait sigorta primlerinin son ödeme süresinin 2/11/2020 tarihine,
2020 Nisan ayına ait sigorta primlerinin son ödeme süresinin 30/11/2020 tarihine,
2020 Mayıs ayına ait sigorta primlerinin son ödeme süresinin 31/12/2020 tarihine

kadar ertelendiği açıklanmıştır. Ayrıca, 5510 sayılı Kanunun 89'uncu maddesinde belirtilen gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmaksızın ve herhangi bir talep olmaksızın ertelenmiştir.

Ayrıca, İçişleri Bakanlığınca alınan tedbirler uyarınca 65 yaşını doldurmuş veya kronik rahatsızlığı bulunması nedeniyle sokağa çıkma yasağı kapsamına giren gerçek kişi işverenler ile isteğe bağlı sigortalılar hariç 5510 sayılı Kanunun 4/1-b maddesi kapsamındaki sigortalılardan (Bağ-Kur);

22.03.2020 tarihi ile mücbir sebep döneminin sonuna kadar 65 yaşını doldurmuş olanların,
Kronik rahatsızlığını sağlık kuruluşlarından alınacak muteber belgelerle ispat ve tevsik edenlerin,

mücbir sebep olduğu kabul edilen dönem boyunca tahakkuk edecek sigorta primleri, sokağa çıkma yasağının sona ereceği günü takip eden 15. günün sonuna kadar ertelenmiştir.

c. Erteleme Kapsamında Olup Olunmadığının Sorgulanması

İşyeri tescil bilgilerindeki NACE REV 2 kodunun ilgili sektörlerde olmasına rağmen işyerlerinin listede olmadığını iddia eden işverenler, Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne ya da Sosyal Güvenlik Merkezine başvuracaklardır. Ancak, erteleme kapsamında olan sektörlerde faaliyet göstermesine rağmen işyeri tescil bilgilerinde sektörel NACE REV 2 kodunun yanlış olduğunu iddia eden işverenler NACE REV 2 kodunun düzeltilmesi için Hazine ve Maliye Bakanlığının ilgili taşra birimine başvuruda bulunabileceklerdir.

Yapılan itirazlar üzerine veya incelemeler sonucunda Hazine ve Maliye Bakanlığınca erteleme kapsamındaki sektörlerde faaliyet gösteren mükelleflerde ekleme ve çıkarma işlemi yapılması halinde veya sektörel NACE REV 2 kodunun doğru olmasına rağmen SGK tarafından belirlenen ertelenen işyeri listesinde olmadığı yönündeki itirazlar sonucunda, erteleme kapsamında işyeri listesinde güncelleme yapılacaktır. Yapılan güncelleme sonucunda belirtilen işyeri erteleme kapsamına alınabilecek veya erteleme kapsamından çıkarılabilecektir.

5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı olanlardan erteleme kapsamında yer alanlar(65 yasını doldurmuş olması veya kronik rahatsızlığı bulunması nedeniyle sokağa çıkma yasağı kapsamına giren gerçek kişi işverenler / sigortalılar), Güvence uygulaması ile e-devlet sistemi üzerinden görüntülenebilecektir. Sigortalılardan erteleme kapsamında olması gerektiği halde olmadığını iddia edenler, Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne/ Sosyal Güvenlik Merkezine başvuracaklardır. Yapılan inceleme ve değerlendirme sonucu, erteleme kapsamında olmasına karar verilen sigortalıların erteleme girişleri Güvence uygulaması üzerinden manuel olarak yapılacaktır.

III. Erteleme Kapsamında Teşviklerden Yararlanma Durumu

5510 sayılı Kanunun 91'inci maddesinin üçüncü fıkrası gereği SGK Yönetim Kurulunca alınan 26/3/2020 tarihli ve 2020/188 sayılı Karar ile, ilgili mevzuatında belirtilen diğer şartların sağlanması, erteleme kapsamına giren 2020 Mart, Nisan, Mayıs ayı bildirimlerine ilişkin borçları dışında borcu olmamak veya ilgili Kanunları gereğince taksitlendirilmiş veya yapılandırılmış olmak şartıyla prim ertelemesi yapılan aylarda teşviklerden yararlanmalarının, ertelenen primlerin bu sürelerde ödenmemesi halinde yararlanılan teşviklerin gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte geri alınması, kararları alınmıştır.

Erteleme kapsamına giren aylara ilişkin bildirimlere yönelik olarak ertelenen borçlar dışında borçların bulunmaması, borçların olması halinde ilgili kanunlar gereğince taksitlendirilmiş veya yapılandırılmış olması ve taksitlendirme veya yapılandırmaların devam etmesi ve ilgili teşvik kanunlarında belirtilen diğer şartların sağlanması kaydıyla, erteleme yapılan aylarda teşviklerden yararlanılacak, ertelenen ayların primlerinin belirlenen sürelerde ödenmemesi halinde yararlanılan teşvikler gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte geri alınacaktır.

Ayrıca, 2020 yılında ilk defa tescil edilen işyerleri bakımından da, asgari ücret desteğinden yararlanma şartlarının sağlanması ve erteleme kapsamına giren aylara ilişkin tahakkukları dışında borcu olmaması kaydıyla prim ertelemesi yapılan aylarda asgari ücret destekleri oluşturulacak, ancak ertelenen ayların primlerinin belirlenen sürelerde ödenmemesi halinde yararlanılan asgari ücret desteği gecikme cezası ve gecikme zammıyla geri alınacak şekilde ilgili dönemlere borç oluşturulacaktır.

IV. Ertelenen SGK Primlerinin Gelir Ve Kurumlar Vergisi Açısından Durumu

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun "Prim Belgeleri ve Primlerin ödenmesi" başlıklı ikinci bölümünde sigorta primlerinin ödenmesine ilişkin çeşitli hükümlere yer verilmiş olup, anılan bölümün "Primlerin Ödenmesi" başlıklı 88'inci maddesinin on birinci fıkrasında; Kuruma fiilen ödenmeyen prim tutarlarının, gelir vergisi ve kurumlar vergisi uygulamasında gider yazılamayacağı hükme bağlanmıştır.

Mart, Nisan ve Mayıs 2020 dönemlerine ilişkin sigorta primlerinin ilgili dönemlerde tahakkuk ettirilip kayıtlara alınması ve geçici vergi dönemlerine ilişkin ticari kazanç hesabında dikkate alınması gerekir. Ancak geçici vergi beyannamesinde, Mart, Nisan ve Mayıs 2020 dönemlerine ilişkin olarak tahakkuk ettirilen, fakat daha sonraki dönemlerde ödemesi yapılacak olan sigorta primlerinin ilgili dönem geçici vergi beyanında Kanunun Kabul Edilmeyen Gider olarak dikkate alınması gerekir.

Diğer bir deyişle, ilgili aylara ilişkin tahakkuk ettirilen sosyal güvenlik primleri kayıtlara alınıp dönem kazancı hesaplanacak yani ilk etapta gider olarak dikkate alınacak, ancak geçici vergi beyanında ödenmeyen prim tutarları bu defa KKEG olarak dikkate alınmak suretiyle ilgili geçici vergi matrahının tespitinde ticari kazanca ilave edilmiş olacaktır. Mart, Nisan ve Mayıs 2020 dönemlerine ilişkin ödenmeyen Sosyal Güvenlik Primleri bu dönemlerdeki geçici vergi beyanında KKEG olarak dikkate alınırken ödeme yapıldığı dönemde de bu defa geçici vergi beyannamesi üzerinden indirim konusu yapılacaktır.

V. Sonuç

518 Seri No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği uyarınca Hazine ve Maliye Bakanlığınca, ana faaliyet alanı itibarıyla İçişleri Bakanlığınca alınan tedbirler kapsamında geçici süreliğine faaliyetlerine ara verilmesine karar verilen işyerlerinin bulunduğu sektörlerde faaliyette bulunan mükelleflerin, 1/4/2020 ila 30/6/2020 (bu tarihler dâhil) tarihleri arasında mücbir sebep halinde olduğunun kabul edilmesi uygun bulunmuştur. Bu kapsamda mücbir sebep ilan edilen sektörlerde 4/a kapsamında sigortalı çalıştıran özel sektör işverenlerinin ödeyeceği Mart, Nisan ve Mayıs aylarına ilişkin sigorta primleri SGK tarafından ertelenmiştir.

Diğer taraftan, mücbir sebep kapsamında ödemesi ertelenen ve bu kapsamda yer alan mükelleflerin 2020 yılı Mart, Nisan ve Mayıs dönemleri SGK primlerinin kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınması (ödemelerinin yeni ödeme vadelerinde yapıldığı varsayımı altında) ancak 2020/4. Dönem Geçici Vergi ile 2020 Kurumlar Vergisi Beyannamelerinde mümkün olabilecektir.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.

Turkey: Mücbir Sebep Kapsaminda SGK Ödemelerinin Ertelenmesi