Anayasa Mahkemesi ("Mahkeme") tarafından Aralık ayının sonunda Türkiye'de uzun zamandır büyük bir tartışma konusu haline gelen Wikipedia ile ilgili ihlal kararı açıklanmıştı. Karar "WIKIMEDİA FOUNDATION INC. VE DİĞERLERİ BAŞVURUSU" adıyla 15 Ocak 2020 tarihli ve 31009 sayılı Resmi Gazete'de yayınlandı. (Link: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/01/20200115-6.pdf) Birçok yönüyle Türkiye'de hakim olan hukuki, siyasi ve sosyal yapıyı ortaya koyması sebebiyle dikkatle okunması gereken incelemeleri içeren bu karara ilişkin olarak, yakın zamanda yayınlayacağımız makalemizle de detaylı açıklama ve değerlendirmelerimizi paylaşacağız.
Öncelikle Wikipedia sitesine erişimin engellenmesi sürecini kısaca özetlemek gerekirse, Başbakanlık Güvenlik İşleri Genel Müdürlüğü tarafından Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'na ("BTK") 28 Nisan 2017 tarihinde yazılan yazıyla Wikipedia'da bulunan terörle bağlantılı olduğu iddia edilen bazı maddeleri içeren içeriklerin çıkarılması veya bu içeriklere erişimin engellenmesi; eğer içeriğe olan erişim engellenemiyorsa da alan adı üzerinden internet sitesinin tümüne yönelik erişimin engellenmesine yönelik karar verilmesi talep edilmişti. BTK bu talep doğrultusunda içerik bazlı erişimin engellenmesinin teknik olarak mümkün olmaması sebebiyle aynı gün Wikipedia internet sitesinin tümüne erişimi engelleyerek, kamuoyunda büyük yankı uyandıran bir karara imza atmıştı.
Bu karar, dört farklı başvurucu tarafından Anayasa Mahkemesi'nin önüne geldi ve Mahkeme uzun ve kapsamlı bir incelemeden sonra bazı başvurular yönünden Anayasa'nın 26. maddesiyle güvence altına alınan ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine oy çokluğuyla, başvuruların kabul edilebilir olduğuna oybirliğiyle karar verdi. Bu kararın yanında uzunca bir karşı oy yazısının da mevcut olduğunu belirtelim. Anayasa Mahkemesi 2014 yılında verilen Twitter kararında ifade özgürlüğü ihlal edildiğine oybirliğiyle karar vermişti Yine 2014 yılında ifade özgürlüğü ihlaline oy çokluğu ile karar verilen Youtube kararında ise karşı oylardan biri haberleşme özgürlüğü ihlaline de karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle karara kısmen katılmış, diğer karşı oylar ise kanun yolları tüketilmeden başvurulduğu gerekçesiyle usuli gerekçelerle karara katılmadıklarını belirtmişlerdi. 2020 yılında verilen Wikipedia kararında karşı oy kullanan altı üyenin ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine esastan katılmamasının, daha önceki kararlara kıyasla üyelerin yaklaşımındaki değişim açısından dikkat çekici olduğu söylenebilir.
Bu noktada ihlaline karar verilen başvurucular ile ilgili kısaca şu noktalara değinmek istiyoruz:
- Birinci Başvuru: Wikipedia sitesinin sahibi olan birinci başvurucu Wikimedia Foundation, Wikipedia'yı dünyanın her yerinde gönüllü insanlar tarafından hazırlanan ücretsiz çevrim içi bir ansiklopedi olarak anılan bir internet platformu olarak adlandırıyor. Öte yandan bu platformun haber kaynaklarıyla bağlantı kurma ya da onlara atıfta bulunmanın yanı sıra haber kaynaklarında yer alan hikayeleri betimlediği, haberleri izah ettiği ve özetlediği, çoğunlukla bir konu hakkında birbiriyle çatışanlar da dahil farklı perspektifleri yansıttığı da belirtilerek önemine vurgu yapılıyor. Başvurucu ayrıca platformun herkesin içerik sağlayıcı olarak katılımına açık olması sebebiyle nihai doğruların yer aldığı bir site olmadığının da altını çizmiştir.
- Üçüncü ve Dördüncü Başvuru: Olayların meydana geldiği tarihte internet ve insan hakları alanlarında çalışan akademisyenler Yaman Akdeniz ve Kerem Altıparmak, eğitim ve öğretim faaliyetleri kapsamında Wikipedia'yı kullandıklarını ve haber ve görüş alma haklarına yapılan müdahale nedeniyle ifade özgürlüklerinin ihlal edildiği gerekçesiyle başvuruda bulunmuşlardır.
Anayasa Mahkemesi'nin yaptığı incelemede özellikle demokratik toplum düzeninde gereklilik ölçütü üzerinde durması dikkat çekmektedir. Zira Mahkeme'ye göre internet, modern toplumlarda başta ifade özgürlüğü olmak üzere temel hak ve özgürlüklerin kullanılması bakımından önemli bir değere sahiptir ve internetin kısıtlanmasıyla bu ortamdaki risklerle mücadele etmede başarılı olmak mümkün değildir. Ayrıca demokratik bir toplumda da önceden öngörülmüş olmak koşuluyla çeşitli müdahaleler yapılabilecek olmakla birlikte, bu müdahaleler keyfiliğe yol açıldığı izlenimi oluşturacak şekilde geniş yorumlanmamalıdır. Mahkeme'nin, böyle bir durumda ifade özgürlüğü üzerinde ağır bir baskı oluşacağı tehlikesini belirtmesi ise üzerinde durulması ve dersler alınması gereken önemli bir noktadır.
Son olarak, Anayasa Mahkemesi'nin, Kararın bir örneğinin ifade özgürlüğünün ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere Anakara 1. Sulh Ceza Hakimliğine gönderilmesine karar vermesi üzerine Wikipedia'nın üç yıla yakın bir süre sonra, 15.01.2020 tarihinde yani Kararın Resmi Gazete'de yayınlandığı günde erişime açıldığını da belirtmek isteriz.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
We operate a free-to-view policy, asking only that you register in order to read all of our content. Please login or register to view the rest of this article.