Özet
Küresel dünyada her geçen gün gerçekleşen teknolojik ve kültüler gelişmeler fikri mülkiyet hakkının korunması ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır. Fikri mülkiyet hakkının korunması ve bu hakkın kapsamının genişletilmesi ülkelerin gelişmişlik düzeylerine göre farklılık göstermektedir. Bu kapsamda Türkiye'de de 2008 Tarihli değişiklik sonrasında çeşitli düzenlemelere yer verilmiş ve Avrupa Birliği Direktifine uygun düzenlemeler yapılmıştır. Genel olarak eser sahibinin haklarını koruyan fikri haklar, ceza hukuku alanında korunmakta ve çeşitli yaptırımlar öngörmektedir. 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nda düzenlenen cezai şartlar, eser sahibinin maddi ve manevi haklarına ve hak sahiplerinin haklarına ilişkin tecavüzün önlenmesine yöneliktir. Bu çalışmada 7346 Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun FSEK kapsamında değerlendirilmiş olup sair değişiklikler incelenmiştir.
Abstract
Technological and cultic developments taking place day by day in the global world reveal the need for the protection of intellectual property rights. The protection of the intellectual property right and the expansion of the scope of this right differ according to the development levels of the countries. In this context, various regulations were included in Turkey after the 2008 amendment and regulations were made in accordance with the European Union Directive. Intellectual rights, which generally protect the rights of the author, are protected in the field of criminal law and envisage various sanctions. Penal provisions regulated in the Law No. 5846 on law of intellectual property rights are aimed at preventing infringement on the material and moral rights of the owner of the work and the rights of the right holders. In this study, the Law No. 7346 on Amending Some Laws has been evaluated within the scope of law of intellectual property rights and other amendments have been examined.
Giriş
Fikri mülkiyet kavramı geniş ve dar olmak üzere iki şekilde tanımlamak yerinde Geniş anlamıyla fikri mülkiyet kavramı patent, endüstriyel tasarım, marka, fikir ve sanat eseri, bilgisayar programları ve veri tabanları gibi hususları ifade etmektedir. Dar anlamıyla fikri mülkiyet kavramı ise güzel sanat eserlerini, bilgisayar programlarını ve veri tabanlarını bir diğer ifadeyle telif haklarını içermektedir.1 Telif hakları, kişinin her türlü fikri emeği neticesinde meydana getirdiği ürünler üzerinde sağladığı hukuki hakları oluşturmaktadır. Türk Hukukunda telif hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ("FSEK") kapsamında korunma altına alınmıştır. Bu kapsamda ilgili kanunun çeşitli maddelerinde telif hakları koruma altına alınıp cezai hükümler öngörülmüştür.2
1. 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Madde 72 Koruması
Bilgisayar programlarının içerisine kullanımının kontrolünü sağlama amacıyla yerleştirilen erişim kontrolü, şifreleme, karıştırma ve dönüştürme gibi koruma yöntemlerini ya da çoğaltmayı kontrol mekanizmalarını, teknolojik önlemleri "etkisiz kılmaya" yönelik fiiller telif suçunu oluşturmaktadır. Fikri mülkiyet hukukunun koruması altında olan telif hakkı, FSEK madde 72 ile koruma altına alınmış olup bu kapsamda ilgili cezai şart da içermektedir. Söz konusu madde hükmünün koruma kapsamının genişletilmesi amacıyla çeşitli düzenlemelere yer verilmiştir. Mevcut durumda ise 7346 Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 1. Maddesi kapsamında en güncel düzenleme gerçekleştirilmiştir.
21.12.2021 tarihinde kabul edilen 7346 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanun'un birinci maddesiyle Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nun 72'nci maddesinde değişiklik yapılmış olup kapsamı çeşitli hususlarda değiştirilmiştir.
7346 Sayılı Kanun'un yürürlüğe girmesinden öncesinde FSEK madde 72 "Bir bilgisayar programının hukuka aykırı olarak çoğaltılmasının önüne geçmek amacıyla oluşturulmuş ilave programları etkisiz kılmaya yönelik program veya teknik donanımları üreten, satışa arz eden, satan veya kişisel kullanım amacı dışında elinde bulunduran kişi altı aydan iki yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır." olarak düzenlenmekteydi.
Değişiklik sonrasında madde; "Bu Kanunda yer alan hakların korunması amacıyla eser, icra, fonogram, yapım ve yayınların kullanımının kontrolünü sağlamak üzere erişim kontrolü veya şifreleme gibi koruma yöntemi ya da çoğaltım kontrol mekanizması uygulamalarıyla sağlanan etkili teknolojik önlemleri etkisiz kılmaya yönelik;
a) Ürün ve araçları imal veya ithal eden, dağıtan, satan, kiraya veren veya ticari amaçla elinde bulunduranlar,
b) Ürün ve araçların reklam, pazarlama, tasarım veya uygulama hizmetlerini sunanlar,
altı aydan iki yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır." olarak düzenlenmiştir.
Mevcut durumda eser, icra, fonogram, yapım ve yayınların kullanımının kontrolünü sağlamak üzere erişim kontrolü veya şifreleme gibi koruma yöntemi ya da çoğaltım kontrol mekanizması uygulamalarıyla sağlanan etkili teknolojik önlemleri etkisiz kılmaya yönelik hareket edenlerin cezalandırılmasına yönelik değişiklikler öngörülmüştür.
2. 7346 Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun FSEK Madde 72 Kapsamında Getirdiği Yenilikler
FSEK madde 72 hükmüne ilişkin son değişiklik, 08.02.2008 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 23.01.2008 tarihinde ve 5728 sayılı Temel Ceza Kanunlarına Uyum Amacıyla Çeşitli Kanunlarda ve Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 139. maddesiyle gerçekleşmiş olup madde önceki halini almıştı. Bu değişiklik sonrasında ise 7346 Sayılı Kanun'un 1. Maddesi ışığında ilk olarak FSEK madde 72'nin koruma kapsamı genişletilmiştir.
Öncelikle, değişiklik öncesi madde hükmüne yer alan "ilave programlar" olarak anılan programların türleri bakımından net bir tanım yer almamakla birlikte değişiklik sonrasında söz konusu programlar "erişim kontrolü veya şifreleme koruma yöntemleri ya da çoğaltım kontrol mekanizması uygulamalarıyla sağlanan teknolojik yöntemler" olarak değiştirilmiş ve daha net bir tanım ihtiyacı karşılanmıştır. Fakat değişiklik sonrasında açıklığı kavuşturulan bu tanım ışığında belirtmek gerekir ki programlarlar sınırlı sayıda sayılmamıştır. Erişim kontrolü veya şifreleme koruma yöntemleri ve çoğaltım kontrol mekanizması uygulamalarıyla sağlanan teknolojik yöntemlerin tamamı koruma kapsamında sayılmış ve böylelikle koruma kapsamı genişletilmiştir. Nitekim, değişiklik öncesinde yalnızca Bilgisayar Programları koruma kapsamındayken güncel durumda FSEK kapsamındaki tüm haklar bütün olarak koruma kapsamında sayılmaktadır.
FSEK madde 72 değişikliği sonrasında bir diğer yenilik, suçu oluşturan eylemlerinin kapsamının genişletilmesidir. Maddenin önceki halinde suça konu eylemler; program veya teknik donanımları üretmek, satışa arz etmek, satmak, kişisel kullanım amacı dışında elinde bulundurmak şeklindeyken, maddenin güncel halinde suça konu eylemler; ürün ve araçları imal veya ithal etmek, dağıtmak, satmak, kiraya vermek, ticari amaçla elinde bulundurmak, ürün ve araçların reklam, pazarlama, tasarım veya uygulama hizmetlerini sunmak olarak sayılmıştır.
Anılan değişiklik sonrasında söz konusu maddede suçu oluşturan eylemlerin kapsamı genişlemiş ve maddenin uygulanabilirliği artmıştır. Bu kapsamda, Ceza Hukukunun temel ilkesi olan " suç ve cezanın kanuniliği" ilkesi nezdinde önemli bir düzenleme olduğu ve bu ilkeye dayanılmasının önünün açıldığı söylenmelidir.
Ek olarak, maddenin değişiklik öncesindeki "Koruyucu programları etkisiz kılmaya yönelik hazırlık hareketleri" şeklindeki madde başlığı değiştirilmiş ve "Teknolojik önlemleri etkisiz kılma" halini almıştır. Bu kapsamda maddenin koruma kapsamının genişletildiği madde başlığından dahi anlaşılmakta olup içerik ile uyumlu bir değişiklik meydana gelmiştir.3
7346 Sayılı Kanun'un 1. Maddesi uyarınca yapılan değişiklik ile yukarıda sayılan hususlar değişmekle birlikte cezai yaptırım noktasında herhangi bir değişiklik meydana gelmemiştir. Nitekim, "altı aydan iki yıla kadar hapis cezası" yaptırımı muhafaza edilmiş ve değişiklik sonrasında herhangi bir yaptırım değişikliği öngörülmemiştir.
3. FSEK Madde 72 Değişikliğinin Amacı
Değişikliğin amacı, Kanun teklifinde "Kanun teklifi ile 5846 Sayılı Kanunda yer alan bilgisayar programlarına ilişkin olarak sağlanan ve koruyucu programları etkisiz kılmaya yönelik hazırlık hareketlerini yaptırıma bağlayan düzenlemeye, tüm eser, icra, fonogram, yapım ve yayınlar dahil edilmektedir. Bunun yanında canlı spor etkinliklerinde çevrimiçi korsan yayınlarla mücadele edilmesi noktasında mevzuatta bulunan eksikliğin giderilmesi amacıyla 5894 sayılı Kanunda düzenleme yapılmaktadır." olarak açıklanmıştır.
Değişiklik ile amaçlanan bir diğer husus ise AB Direktifi ile uyum sağlamaktır. Nitekim, 7346 Sayılı Kanunun 1. Maddesinin gerekçesinde, "5846 sayılı Kanunun 72. Maddesinde, yalnızca bilgisayar programlarına ilişkin olarak sağlanan ve koruyucu programları etkisiz kılmaya yönelik hazırlık hareketlerini yaptırıma bağlayan düzenleme, madde ile tüm eser, icra, fonogram, yapım ve yayınları kapsayacak şekilde yeniden düzenlenmektedir. Bu düzenleme ile telif hakkı sahipleri tarafından izinsiz kullanımları engellemek amacıyla öngörülen teknolojik önlemleri etkisiz kılmaya yönelik ürün ve araçların ticaretini ve tanıtımını yapanların cezalandırılması amaçlanmaktadır. Düzenleme ayrıca 2001/29/AT sayılı AB Direktifi ile de uyum sağlamaktadır." ifadeleri yer almaktadır.4
Sonuç
7346 Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 1. Maddesi uyarınca 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nun 72. Maddesinde değişiklik yapılmıştır. Değişiklik sonrasında FSEK kapsamında korunan haklara ilişkin ihlaller daha ayrıntılı ele alınarak önlenmeleri için nispeten daha belirleyici ve net tanımlar yapılmıştır. Bu sayede maddenin önceki halinde yalnızca bilgisayar programlarını kapsayan koruma, tüm hakları kapsama amacıyla genişletilmiştir. Yukarıda bahsedilen tüm hususlar ve madde gerekçesi ışığında özellikle canlı olarak gerçekleşen spor etkinliklerinde çevrimiçi korsan yayınların önünde engel teşkil edilecek nitelikle daha caydırıcı bir hüküm halini almıştır. Bununla birlikte yapılan değişiklik FSEK kapsamındaki hakların korunması hususunda Avrupa Birliği Direktifi ile paralel çalışma fikri üzerine geliştirilmiştir ve sonuç olarak hakların güvenceye alınması noktasında yerinde bir hareket olduğu söylenebilecektir.
Kaynakça:
1. MUŞLU, D., Fikir ve Sanat Eserleri Düzenlemelerinde Eser Kavramı, İstanbul Barosu Dergisi, s.95
2. H. TURAN, S., Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda Düzenlenen Ceza Hükümlerinde İçerik ve Uygulama Sorunları, Terazi Hukuk Dergisi, 8(78), 38-44
3. Bayamlıoğlu, İbrahim Emre. "Fikir ve Sanat Eserleri Hukukunda Teknolojik Koruma", Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007. S.282
4. https://www2.tbmm.gov.tr/d27/2/2-3950.pdf
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
