Türk Ticaret Kanunu'nda şirket türleri, adi şirketler ve ticaret şirketleri olmak üzere iki ana başlık altında düzenlenmektedir. Ticaret şirketleri ise kendi arasında sermaye şirketleri ve şahıs şirketleri olarak ikiye ayrılmaktadır. Sermaye şirketlerinde ortaklar, şirkete karşı yalnız taahhüt etmiş oldukları sermaye ile sorumludurlar. Bunlar; anonim şirket, limited şirket, kooperatif ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket olarak sermaye şirket tipi mevcuttur. Kooperatifler aynı zamanda 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu'nda da düzenlenmektedir. Şahıs şirketlerinde ise ortakların şirket borçlarından ikinci dereceden ve sınırsız sorumluluğu esası geçerlidir. Adi komandit şirket ve kollektif şirketler ise şahıs şirketlerdir. Yukarıda tanımlanmış olan şirketlerin kuruluşu, temel özellikleri ve işleyişleri 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nda düzenlenmektedir.
Türkiye'de kurulması mümkün kılınan şirket türlerinden en yaygın görülen anonim şirket ve limited şirketlerdir. Ekonomik hayatta, kuruluşu ve işleyişi bakımından kolaylıklara sahip olması başlıca nedenler arasında gelmektedir.
Ticari şirketlerin, adi komandit şirket hariç olmak üzere, hepsi tüzel kişiliği haizdir. Ticaret siciline tescil edilme ile tüzel kişilik kazanılmaktadır. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 48. Maddesi çerçevesinde tüm haklardan yararlanabilmektedirler. Gerçek kişiler gibi hak ehliyetine sahip olup fiil ehliyetleri ise organlarınca temsil edilmektedir. Tüzel kişiliğinin olmasının bir sonucu olarak şirketlerin kendine özgü, ortaklardan ayrı bir malvarlığı mevcuttur. Ticari şirketlerin usul hukuku bakımından önemli olan bir diğer özelliği ise yerleşim yerleri olmasıdır. Sözleşmede aksine hüküm olduğu anlaşılmadıkça, yerleşim yeri şirket sözleşmesinde gösterilen yer sayılmaktadır. Açılacak dava bakımından yerleşim yeri tespiti oldukça önem taşımaktadır.
ANONİM ŞİRKETLER
1.Anonim Şirketler Hakkında Genel Bilgiler
Anonim şirket tipi; bankacılık, sigortacılık, sermaye piyasası ve devletin ekonomik faaliyetleri gibi kilit alanlarda ve büyük sermayeler gerektiren önemli sektörlerde karşımıza sıklıkla çıkmaktadır. Anonim ortaklıkların sayısının artması, ticaret hayatında, bilim ve teknolojide yaşanan hızlı gelişmelerin etkisi ile kapitalist ekonomik sistem küreselleşerek nerdeyse tüm dünyaya egemen olmuştur. Ekonomik hayatta önemli ve etkili bir şirket tipidir. Hukuki açıdan da çok ortaklı olmaya uygun yapısı ve sermaye konusundaki düzenlemeleri ile tercih edilmektedir.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanun'u 329. Maddesinde "Sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız şirket tüzel kişiliğinin kendi malvarlığı ile sorumlu olduğu, pay sahiplerinin sadece taahhüt ettikleri sermaye paylarından ve ancak şirkete karşı sorumlu oldukları şirket tipidir." şeklinde düzenlenmektedir.
Anonim şirket tipinin sağladığı yararlar;
-Tek başlarına işe yaramayan küçük tasarrufların bir araya gelmesini sağlamaktadır. Bu şekilde büyük sermayelerin oluşmasına olanak sağlamış ve ekonomik hayatın gelişmesinde önemli bir yeri bulunmaktadır.
-Asgari sermaye ile kurulması mümkün, ortakların sorumlu sınırlı ve payların devri şahıs şirketlerine oranla kolay olduğu için tercih edilmektedir. Dikkat edilmelidir ki pay sahibi sayısının beş yüzü aşması durumunda, kitle fonlaması durumuyla halktan para toplayanlar hariç, şirketin halka açık anonim ortaklık hükümlerine tabi olduğu görülmektedir.
Anonim şirketin faydaları gibi bir takım zararları da bulunmaktadır. Bunların başında, anonim şirketler çoğunluk ilkesine göre yönetildiği için bazen örgütlü küçük bir azınlık yönetimin ele geçirilerek çoğunluk çıkarlarının aksine hareket etmesi ile kendi çıkarları doğrultusunda yönetebilmesi gelmektedir. Aynı zamanda bu tip şirketlerin tekelleşme eğilimlerinin daha fazla olduğu görülmektedir.
2. Anonim Şirket Unsurları
-Ticaret Unvanı: Türk Ticaret Kanunu'nun 136. maddesi gereğince, bir ticaret şirketi olması sebebi ile anonim ortaklıklar 18. madde gereğince tacir olup; bir ticaret unvanı almak zorundadır. Bu unvan 45. ve 48. maddeler uyarınca seçilmektedir.
-Sermaye: Anonim şirketlerde sermaye kavramında iki sermaye türü ortaya çıkmaktadır: Kayıtlı sermaye sistemi ve esas sermaye sistemi. Kayıtlı sermaye sistemi, esas sözleşmede gösterilen alt ve üst limitler arasında, yönetim kurulu kararı ile esas sözleşme değişikliği usulüne uyulmaksızın sermaye artırımına izin vermektedir. Esas sermaye sisteminde ise kuruluş sırasında şirketin esas sözleşmesinde gösterilerek ticaret siciline tescil edilen ve daha sonra değiştirilmesi esas sözleşme değişikliği gerektiren bir sistemdir. Türk Ticaret Kanunu'nun 329. sermaye kavramı ise açıklanan iki tür sermaye sistemini de kapsamaktadır.
Sermayenin, tamamen taahhüt edilmiş olması, önceden belirlenmiş ve sabit olması, paylara bölünmüş olması gerekmektedir. Türk Ticaret Kanunu'nun 332. ve 344. maddelerinde de görüldüğü üzere nakit sermayenin, ödenmesi öngörülmüş olan kısmının mutlaka ödenmesi gerekmektedir.
-Malvarlığı İle Sorumlu Olma: Anonim şirket, alacaklılarına karşı malvarlığı ile sorumludur. Malvarlığı, şirketin tüzel kişi sıfatıyla sahip olduğu mevcut hak, alacak, borç ve yedeklerini anlatan bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kavram ortaklığın faaliyetleri ile bağlantılı olarak değişiklik göstermektedir. Yukarıda da belirtildiği üzere ortaklar şirkete getirmeyi taahhüt ettikleri sermaye miktarı ile sınırlı sorumludur. Bu durumda şirketten alacağını tahsil edemeyen bir şirket alacaklısı, sermaye borcunu henüz ifa etmemiş ortağa değil, şirket tüzel kişiliğine başvurabilecektir.
-Ortakların Sınırlı Sorumluluğu: Ortaklar, şirkete getirmeyi taahhüt ettikleri sermaye miktarı ile sınırlı olarak sorumludurlar. Bu sorumluluk ancak sermaye payının ortaklığa ifası ile sona ermektedir.
-Asgari Sermaye: Anonim şirketlerde asgari sermaye tutarı önceki dönemde 50.000 TL 25.11.2023 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 7887 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile anonim ve limited şirketler için en az sermaye tutarı artırılmıştır. Düzenleme ile tutar 250.000 TL'ye çıkarılmıştır. Kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş bulunan halka açık olmayan anonim şirketler için en az başlangıç sermayesi tutarı 500.000 TL olarak belirlenmiştir.
3.Anonim Şirket Kuruluşu
3.1 Esas sözleşmelerin Hazırlanması ve İçeriği
Bir ortaklık kurulması söz konusu ise esas sözleşmenin varlığı zorunlu görülmektedir. Esas sözleşme tabiri caizse bir şirket anayasasıdır. Diğer bir yönü ile de ortaklar arasında bir sözleşmedir. Türk Ticaret Kanunu'nun 340. maddesinde göre esas sözleşmenin, Kanun'un anonim şirketlere ilişkin hükümlerinden ancak buna açıkça izin verilmişse ayrılabileceği düzenlenmektedir. Kanun'da esas sözleşmenin düzenlediği konuyla ilgili herhangi bir hüküm bulunmuyor ise, emredici hükümlere aykırı olmaması şartıyla, tamamlayıcı hükümlerin esas sözleşmede kararlaştırılabilmesinin mümkün olacağı konusunda doktrinde görüş birliği olduğu görülmektedir.
Esas sözleşmedeki zorunlu unsular ise Türk Ticaret Kanunu'nun 339. maddesi 2. fıkrasında sayılmıştır. Bunlar;
-Şirketin ticaret unvanı ile merkezinin bulunacağı yer
-Esaslı noktaları belirtilmiş ve tamamlanmış işletme konusu
-Şirketin sermayesi ile her payın itibari değeri ile bunların ödenmesinin şekil ve şartları: Türk Ticaret Kanunu'nun 344. Maddesine göre, nakden taahhüt edilen payların itibari değerlerinin en az %25'i tescilden önce, gerisi de tescili izleyen yirmi dört ay içerisinde ödenecektir. Nakit dışı sermaye taahhütlerinin ifasında ise Türk Ticaret Kanunu'nun 128. maddesinin dikkate alınması gerektiği belirlenmiştir. Nakit dışı sermaye, ekonomik değeri takdir edilebilir olan, para dışındaki her türlü malvarlığı değeridir. Bu bir alacak olabileceği gibi bir fikri mülkiyet hakkı da olabilmektedir.
-Pay senetlerinin nama veya hamiline yazılı olacakları
-Yönetim kurulu üyelerinin sayıları, bu kişilerin ortaklık adına imza atmaya yetkili olanlar ve ilk yönetim kurulu üyelerinin kimler olduğu: Yönetim kurulu üye sayısı ve nitelikleri Türk Ticaret Kanunu'nun 359. maddesinde "Anonim şirketin, esas sözleşmeyle atanmış veya genel kurul tarafından seçilmiş, bir veya daha fazla kişiden oluşan bir yönetim kurulu bulunur. (2) Bir tüzel kişi yönetim kuruluna üye seçildiği takdirde, tüzel kişiyle birlikte, tüzel kişi adına, tüzel kişi tarafından belirlenen, sadece bir gerçek kişi de tescil ve ilan olunur; ayrıca, tescil ve ilanın yapılmış olduğu, şirketin internet sitesinde hemen açıklanır. Tüzel kişi adına sadece, bu tescil edilmiş kişi toplantılara katılıp oy kullanabilir. (3) Yönetim kurulu üyelerinin ve tüzel kişi adına tescil edilecek gerçek kişinin tam ehliyetli olmaları şarttır. (4) Üyeliği sona erdiren sebepler seçilmeye de engeldir. (5) Devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişilerinin pay sahibi olduğu şirketlerde, sayılan tüzel kişiler veya bunların gerçek kişi temsilcileri yönetim kuruluna seçilebilir. Yönetim kurulu üye sayısı ikiden fazla olan şirketlerde üyelerin tamamının aynı kamu tüzel kişisinin temsilcisi olmaması şartıyla kamu tüzel kişisini temsilen birden fazla gerçek kişi yönetim kuruluna seçilebilir." Şeklinde düzenlenmiştir.
-Genel Kurul'un toplantıya ne şekilde çağırılacakları: Türk Ticaret Kanun'un 414. maddesinde "Genel kurul toplantıya, esas sözleşmede gösterilen şekilde, şirketin internet sitesinde ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlanan ilanla çağrılır. Bu çağrı, ilan ve toplantı günleri hariç olmak üzere, toplantı tarihinden en az iki hafta önce yapılır. Pay defterinde yazılı pay sahipleriyle önceden şirkete pay senedi veya pay sahipliğini ispatlayıcı belge vererek adreslerini bildiren pay sahiplerine, toplantı günü ile gündem ve ilanın çıktığı veya çıkacağı gazeteler, iadeli taahhütlü mektupla bildirilir." düzenlenen hüküm ile çağırılma yöntemi yazılmış olsa da genel kurulun hangi şekilde çağırılması gerektiği, esas sözleşmede bulunması zorunlu unsurlar arasında gösterilmiştir.
-Şirkete ait ilanların nasıl yapılacağı
-Pay sahiplerinin taahhüt ettiği sermaye paylarının tür ve miktarları
-Şirketin hesap dönemi
Yukarıda sayılmış olan zorunlu unsurları içermeyen bir esas sözleşme, emredici hükümlere aykırılık nedeniyle geçersiz sayılacaktır. Türk Ticaret Kanunu'nun 333. maddesinde düzenlenen izne tabi ortaklıklarda Bakanlık izin vermekten ve ayrıca sicil memuru tescilden kaçınacaktır.
Esas sözleşmede bulunması zorunlu olmamakla birlikte, geçerlilik kazanabilmesi için esas sözleşmede bulunması gerekli olan şartlar da mevcuttur. Kanun'un 339/2 (e) bendindeki "Paradan başka sermaye olarak konan haklar ve ayınlar; bunların değerleri; bunlara karşılık verilecek payların miktarı, bir işletme ve ayın devir alınması söz konusu olduğu takdirde, bunların bedeli ve şirketin kurulması için kurucular tarafından şirket hesabına satın alınan malların ve hakların bedelleriyle, şirketin kurulmasında hizmetleri görülenlere verilmesi gereken ücret, ödenek veya ödülün tutarı" ve (f) bendindeki "Kurucularla yönetim kurulu üyelerine ve diğer kimselere şirket kârından sağlanacak menfaatler." Hususlarına ilişkin şartların gerçekleşmiş olması dahilinde esas sözleşmeye ilgili hükmün konulması gerekmektedir.
Son olarak ise esas sözleşmede bulunması zorunlu olmayan birtakım unsurlar da söz konusu olabilmektedir.
-Türk Ticaret Kanunu 347/1'e göre, esas sözleşmede hüküm veya genel kurul kararı varsa primli pay senedi çıkarılabileceği,
- Türk Ticaret Kanunu 336/1'e göre, yönetim kurulu başkan ve/veya başkan vekilinin yönetim kurulu veya esas sözleşmede hüküm olması koşulu ile genel kurul kararı ile seçilebilmesi,
- Türk Ticaret Kanunu 536/1'e göre tasfiye memurlarının esas sözleşme veya genel kurulu kararı ile atanabileceğinin düzenlenmesi,
gibi örnekler verilebilmektedir. Bu örnekler gibi yazılması zorunlu olmayan unsurların, başka bir hukuki işlem içerisinde de geçerlilik kazanabildiği görülmektedir.
3.2 Kurucu İmzaları ve Onay
Anonim ortaklığın kurulması için gerekli olan çalışmaları kurucular yaparlar. Anonim ortaklık kurulabilmesi için bu kurucuların en az beş kişiden oluşması bir araya gelerek bir anonim ortaklık sözleşmesi düzenlenmesi ve imzalanması gerekmektedir. Asgari kuruculara ilişkin bu sayı, ortaklığın devamı sırasında olması gereken asgari pay sahibi adedini de göstermektedir.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 339. maddesine göre esas sözleşme, kurucularca noter veya ticaret sicili müdürü veya yardımcısı huzurunda imzalanacak ve imzalar onaylanacaktır.
3.3 Pay Bedellerinin Ödenmesi
Yukarıda da belirtildiği üzere, Türk Ticaret Kanunu'nun 344. Maddesine göre, nakden taahhüt edilen payların itibari değerlerinin en az %25'i tescilden önce, gerisi de tescili izleyen yirmi dört ay içerisinde ödenecektir. Türk Ticaret Kanunu aynı maddede, bu konu ile ilgili Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerinin saklı tutulacağını belirtmiştir. Sermaye Piyasası Kanunu'nun 12/1'de "İhraç olunan payların bedellerinin tamamen ve nakden ödenmesi şarttır. Kurul, satış süresi içinde satılamayan payların tamamının satın alınacağının ve bedellerinin ödeneceğinin ortaklığa karşı taahhüt edilmesini isteyebilir. Kurul, birleşme, bölünme, hisse değişimi ve benzeri şirket yapılandırmalarında yapılacak sermaye artırımları gibi pay bedellerinin nakden ödenmesinin zorunlu olmadığı durumları belirlemeye yetkilidir." Şeklinde belirtilmiştir.
3.4 Bakanlık İzni
Her anonim şirketin kuruluşu için geçerli olmamakla beraber, Ticaret Bakanlığı'nca yürürlüğe konulacak tebliğ uyarınca, faaliyet konusu yönünden sayılan bazı şirketlerin kuruluşu için izin gereklidir. Bankalar, finansal kiralama şirketleri, faktöring şirketleri, tüketici finansmanı ve kart hizmetleri şirketleri, varlık yönetim şirketleri, sigorta şirketleri, holdingler, döviz büfesi işleten şirketler, tarım ürünleri lisanslı depoculuk şirketleri, bağımsız denetim şirketleri, Sermaye Piyasası Kanunu'na bağlı şirketler izne bağlı şirketler arasında sayılabilmektedir.
3.5 Tescil ve İlan
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 354. maddesinde, şirketin kuruluşunu izleyen otuz gün içerisinde şirket merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil olunması ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi'nde ilan edileceği düzenlenmiştir. Kanun'un 355. "Şirket ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır. (2) Tescilden önce şirket adına işlem yapanlar ve taahhütlere girişenler, bu işlem ve taahhütlerden şahsen ve müteselsilen sorumludurlar. Ancak, işlem ve taahhütlerin, ileride kurulacak şirket adına yapıldığı açıkça bildirilmiş ve şirketin ticaret siciline tescilinden sonra üç aylık süre içinde bu taahhütler şirket tarafından kabul olunmuşsa, yalnız şirket sorumlu olur. (3) Şirketçe kabul olunmadığı takdirde kuruluş giderleri kurucular tarafından karşılanır. Bunların pay sahiplerine rücu hakları yoktur." maddesinde anonim şirketlerin tüzel kişiliğini ne zaman kazanacağı düzenlenmiştir.
Anonim şirketin tescili için kanunda yazılan otuz günlük süreye uyulamamasının kanunda yaptırımı düzenlenmemiştir.
LİMİTED ŞİRKETLER
Limited şirketler kuruluşu ve işleyişinin diğer şirket tiplerine nazaran daha ekonomik ve kolay olması ile yaygın olarak tercih edilen bir şirket türüdür. Türk Ticaret Kanunu'nun limited ortaklığa ilişkin düzenlemelerine bakıldığında anonim şirketler ile benzerliği görülmektedir. Birçok konuda anonim ortaklıklara ilişkin açık atıflar yapılmış ve söz konusu hükümlerin limited şirketlere de uygulanması kabul edilmiştir.
1. Limited Şirketler Unsurları
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nda doğrudan bir tanıma yer verilmemekle birlikte, 573. maddesinde limited şirketin nitelik ve özellikleri sayılmıştır. Madde "(1) Limited şirket, bir veya daha çok gerçek veya tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında kurulur; esas sermayesi belirli olup, bu sermaye esas sermaye paylarının toplamından oluşur. (2) Ortaklar, şirket borçlarından sorumlu olmayıp, sadece taahhüt ettikleri esas sermaye paylarını ödemekle ve şirket sözleşmesinde öngörülen ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerini yerine getirmekle yükümlüdürler. (3) Limited şirket, kanunen yasak olmayan her türlü ekonomik amaç ve konu için kurulabilir." şeklinde düzenlenmiştir. Buna göre limited şirket; bir veya daha çok gerçek ve/veya tüzel kişi tarafından, kanunen yasak olmayan her türlü ekonomik amaç ve konuda faaliyet göstermek üzere kurulan, şirket borçlarından dolayı ortaklığın malvarlığı ile, ortakların ise kural olarak yalnız taahhüt ettikleri esas sermaye payları ile sınırlı ye sadece ortaklığa karşı sorumlu oldukları, esas sermayesi belirli ve esas sermaye paylarının toplamından oluşan bir sermaye şirketi türüdür.
-Ortak Sayısı: Limited ortaklık bir veya daha fazla gerçek ve tüzel kişi ile kurulabilmektedir. Tek ortak ile şirket kurulabilmektedir. Kanun'un 574/2 ve 3. ,616/3. ve 629. maddeleri özel olarak tek ortaklı limited şirketler için düzenlenmektedir. Eski Türk Ticaret Kanun'u döneminde en az iki ortağın bulunmasının şart koşulduğu anlayışının terk edilmesi ekonomik hayatın canlanması için önemli bir gelişmedir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nda, ortak sayısının elliyi aşmayacağı kabul edilmiştir.
-İşletme Konusu: Limited şirketin ekonomik faaliyet göstermesi yeterli görülmüştür. Dikkat edilmelidir ki, limited şirketler sigortacılık ve bankacılık faaliyetlerini gerçekleştirememektedir. Kanun bu faaliyetlerin yalnız anonim şirket ile gerçekleştirilebileceğini düzenlemiştir.
Türk Ticaret Kanunu'nun 629. maddesi 1. fıkrasında "Müdürlerin temsil yetkilerinin kapsamına, yetkinin sınırlandırılmasına, imzaya yetkili olanların belirlenmesine, imza şekli ile bunların tescil ve ilanına bu Kanunun anonim şirketlere ilişkin ilgili hükümleri kıyas yolu ile uygulanır." atfı ile anonim şirketlerde geçerli olan anlayış limited şirketlerde de geçerlidir. Buna göre, temsile yetkili olanların üçüncü kişiler ile işletme konusu dışında yapmış olduğu işlemlerin şirketi bağlamamaktadır.
-Asgari Sermaye: Limited şirketlerde asgari sermaye tutarı 10.000 TL olarak belirlenmişti. 25.11.2023 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 7887 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile anonim ve limited şirketler için en az sermaye tutarı artırılmıştır. Düzenleme ile tutar 10.000 TL'den 50.000 TL'ye çıkarılmıştır. Limited şirketlerde de anonim ortaklıklarda olduğu gibi ayni sermaye dışında nakit dışı sermaye getirilebilmesine izin verilmiştir. Ortağın taahhüt ettiği ayni sermaye payı bir taşınır ise şirketin tescilinden önce güvenilir kişiye tevdi edilmesi; taşınmaz veya özel sicile tabi bir malvarlığı unsuru ise tapu siciline veya ilgili özel sicile şerh verilmesi gerekir Esas sermaye, esas sermaye paylarının toplamından oluşmaktadır ve esas sermaye payları itibari değerlerinin şirket sözleşmesinde gösterilmesi zorunlu kılınmıştır. Türk Ticaret Kanunu'nun "Esas sermaye payları" başlıklı 583. Maddesi "(1) Şirket sözleşmesinde esas sermaye paylarının itibarî değerleri en az yirmibeş Türk Lirası olarak belirlenebilir. Şirketin durumunun iyileştirilmesi amacıyla bu değerin altına inilebilir. (2) Esas sermaye paylarının itibarî değerleri farklı olabilir. Ancak, esas sermaye paylarının değerlerinin yirmibeş Türk Lirası veya bunun katları olması şarttır. Bir esas sermaye payının vereceği oyun, 618 inci madde uyarınca itibarî değere göre hesaplanması, esas sermaye payının bölünmesi değildir. Aynı hüküm bir hakkın veya yükümlülüğün itibarî değere göre belirlendiği durumlar için de geçerlidir. (3) Bir ortak birden fazla esas sermaye payına sahip olabilir. (4) Esas sermaye payları itibarî değerden veya bu değeri aşan bir bedelle çıkarılabilir. (5) Esas sermaye payının bedeli şirket sözleşmesinde öngörüldüğü şekilde, nakit veya ayın olarak veya bir alacağın takası yoluyla yahut sermaye artırımında olduğu gibi, serbestçe kullanılabilecek özkaynakların esas sermayeye dönüştürülmesi yoluyla ödenir." şeklinde düzenlenmektedir. Hükme göre, esas sermaye paylarının değerlerinin yirmi beş Türk Lirası ve bunun katları olması şarttır. Yine anonim şirketlerde olduğu gibi limited şirketlerde de esas sermaye payı bölünemez.
Anonim şirketlerde pay senedi serbestçe devredilebilirken, limited şirketlerde ortaklık payının devri birtakım şartlara tabi tutulmuştur. Devir için; devir sözleşmesi, imzaların noterce onaylanması ve genel kurulun onay vermesi gerekmektedir.
-Tüzel kişilik: Türk Ticaret Kanunu'nda düzenlenen diğer şirketler gibi limited şirketler de tüzel kişiliği haizdir. Ticaret siciline tescil ile tüzel kişiliklerini kazanmaktadırlar.
2. Limited Şirket Kuruluşu
2.1. Şirket Sözleşmesi
Kanun'un 575. maddesi, sözleşmenin şekline ilişkindir. Hükme göre sözleşmenin yazılı bir şekilde yapılması ve kurucular tarafından ticaret sicili müdürlüğünde yetkilendirilmiş personelin huzurunda imzalanması şarttır.
Limited şirket sözleşmesinin unsurları, zorunlu kayıtlar (576. madde) ve şirket sözleşmesinde öngörülmeleri şartıyla bağlayıcı olan kayıtlar (577. madde) şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Bunun haricinde Kanun'un 579. maddesine göre, sözleşmeye bir hüküm konulması yalnız kanunun açıkça izin verdiği koşulda geçerlidir.
Yazılması zorunlu olan kayıtlar;
-Şirketin ticaret unvanı ve merkezinin bulunduğu yer.
-Esaslı noktaları belirtilmiş ve tanımlanmış bir şekilde, şirketin işletme konusu.
-Esas sermayenin itibarî tutarı, esas sermaye paylarının sayısı, itibarî değerleri, varsa imtiyazlar, esas sermaye paylarının grupları.
-Müdürlerin adları, soyadları, unvanları, vatandaşlıkları.
-Şirket tarafından yapılacak ilanların şekli.
2.2. Pay Bedellerinin Ödenmesi
Türk Ticaret Kanunu'nun 344. Maddesinde, anonim şirketlerde nakdi sermaye payı taahhüdünde bulunan pay sahipleri, taahhüt ettikleri paylarının itibari değerinin en az %25'ini, şirketin tescilinden önce, şirket adına açılacak bir banka hesabına yatırmakla yükümlü olduğu düzenlenmiştir. Kalan kısmın ise en geç şirketin tescilinden itibaren yirmi dört ay içerisinde ödenmesi gerekir.
Limited şirketlere ilişkin Kanun'un 585. Maddesi "Şirket, kurucuların, kanuna uygun olarak düzenlenmiş bulunan, sermayenin tamamını ödemeyi şartsız olarak taahhüt ettikleri, ticaret sicili müdürlüğünde yetkilendirilmiş personelin huzurunda imzaladığı şirket sözleşmesinde limited şirket kurma iradelerini açıklamalarıyla kurulur. Esas sermaye pay bedellerinin ödenmesi, ödeme yeri, ifa borcu, ifa etmemenin sonuçları, bedelleri tamamen ödenmemiş payların devri hususlarında bu Kanunun anonim şirketlere ilişkin hükümleri kıyasen uygulanır. Ancak nakden taahhüt edilen payların itibari değerlerinin en az yüzde yirmi beşinin tescilden önce ödenmesi şartı limited şirketler bakımından uygulanmaz. 588 inci maddenin birinci fıkra hükümleri saklıdır." Hükme göre limited şirketlerde taahhüt edilen sermaye paylarının itibari değerinin en az yüzde yirmi beşinin şirketin tescilinden önde ödenmesine ilişkin koşulun uygulanamayacağı belirlenmiştir. Ancak anonim şirketin sermaye payına ilişkin diğer hükümleri limited şirketler için geçerliliğini sürdürmektedir. Limited şirket ortakları da nakdi sermaye payı koyma taahhütlerini en geç şirketin tescilinden itibaren yirmi dört ay içerisinde ödemekle yükümlüdürler. Söz konusu şirket tipinde de nakdi sermaye payı taahhütlerinin tamamının veya bir kısmının şirketin tescilinden önce ödenmesini engelleyen bir düzenleme yoktur. Ancak tescilden önce ödemenin nereye yapılacağı açıklanmamıştır. Anonim şirketlere ilişkin hükümlerden yola çıkılarak, bu miktarın şirket adına açılacak bir banka hesabına yatırılması mümkün olabilmektedir.
2.3. Tescil ve İlan
Limited şirketin kuruluş prosedürü şirket sözleşmesinin tescili ile tamamlanmaktadır. Tescilin akabinde bu duruma ilişkin Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi'nde ilan yapılacaktır. Şirket sözleşmesinin tamamı TTK m.587 hükmü̈ gereği kurucuların imzalarının ticaret sicili müdürlüğünde yetkilendirilmiş personelin huzurunda imzalanmasını izleyen otuz gün içinde, şirketin merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi'nde ilan olunur238 ve limited şirket tüzel kişilik kazanmaktadır. Anonim şirketlerde de olduğu gibi belirtilen otuz günlük süreye uyulmaması ile ilgili Kanun'nda bir yaptırım öngörülmemiştir.
Anonim şirketlere ilişkin düzenlenen Türk Ticaret Kanunu'nun 345/2 hükmü, kıyasen limited şirketlere uygulanacaktır. Hükme göre şirket sözleşmesinin ticaret sicili müdürlüğünde yetkilendirilmiş personelin huzurunda imzalanması tarihinden itibaren, üç ay içinde tüzel kişilik kazanamadığı takdirde, bu hususu doğrulayan bir sicil müdürlüğü yazısının sunulması üzerine, bedeller banka tarafından sahiplerine geri verilmektedir.
Tescil, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki ticaret siciline başvurulması ile gerçekleşir. Tescil başvurusu yazılı olmalı ve şirketin müdürü/müdürlerinin ilgili başvuru dilekçesini imzalaması gerekmektedir. Söz konusu şirket türünde, kuruluşta müdürlerin tamamının başvuruya yetkili olduğu düzenlenmiştir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.