Sağlık Bakanlığı'nın ("Bakanlık") Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Sunumu Hakkında Yönetmelik'i ("Yönetmelik"), 10 Şubat 2022 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Yönetmelik, sağlık hizmetinin mekândan ve coğrafyadan bağımsız olarak ve çağdaş tıbbî teknolojiye dayanılarak sunulmasına hizmet etmek üzere; uzaktan sağlık hizmetinin kapsamına, uzaktan sağlık hizmeti sunacak sağlık tesislerine izin verilmesine, uzaktan sağlık bilgi sisteminin geliştirilmesine, tescil edilmesine, sağlık tesislerinin bu kapsamda denetlenmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

Yönetmelik, uzaktan sağlık hizmeti sunan tüm sağlık tesislerini, uzaktan sağlık hizmeti sunumunda yer alan tüm sağlık meslek mensuplarını, uzaktan sağlık bilgi sistemi geliştiricilerini ve uzaktan sağlık hizmeti almak isteyen gerçek kişileri kapsamaktadır.

Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Sunumu Hakkında Yönetmelik kapsamında getirilen başlıca kavramlar ve düzenlemeler aşağıda incelenmiştir.

Uzaktan Sağlık Bilgi Sistemi Nedir?

Uzaktan Sağlık Bilgi Sistemi, Yönetmelikte "Bakanlık tarafından üretilen veya Bakanlık tarafından tescil edilmek suretiyle uzaktan sağlık hizmeti sunumunda kullanılması onaylanan yazılı, sesli veya görüntülü iletişime imkân sağlayan güvenli yazılım" olarak tanımlanmıştır. Yönetmeliğe göre,

  • Uzaktan Sağlık Bilgi Sistemi, Bakanlığın sistemine tescil edilecek; tescili yapılmamış uzaktan sağlık bilgi sistemi uzaktan sağlık hizmeti sunumunda kullanılamayacaktır.
  • Uzaktan Sağlık Bilgi Sistemi, uzaktan sağlık hizmeti kapsamında yapılan ve Bakanlıkça belirlenen işlemlerin sağlık tesisinin bilgi yönetim sistemine bildirilmesine ve aktarılmasına imkân verecek şekilde geliştirilebilecektir.
  • Bakanlıkça belirlenen asgarî standartlarda yapılacak değişiklikler ise, Bakanlıkça belirlenen sürede Uzaktan Sağlık Bilgi Sistemi yazılımına yansıtılması gerekecektir.
  • Sağlık tesisi, sağlık meslek mensubunun Uzaktan Sağlık Bilgi Sistemine bağlanabilmesi için gerekli altyapı ve teknik donanım imkânlarını sağlayacaktır. Altyapı ve teknik donanım gibi hususlara ilişkin kriterler, Bakanlık tarafından belirlenecektir.

Uzaktan Sağlık Hizmetleri Nelerdir?

Uzaktan sağlık hizmeti, "Yönetmelik hükümlerine göre faaliyet izni almış olan sağlık tesislerinde, sağlık meslek mensubunun, sağlık hizmeti talep eden kişiye uzaktan sağlık bilgi sistemi üzerinden sunduğu sağlık hizmetini" ifade etmektedir.

Niteliği itibarıyla uzaktan sağlık hizmeti sunumuna elverişli olmak kaydıyla, aşağıdaki hizmetler uzaktan sunulabilecektir:

  • Uzaktan sağlık hizmeti talep eden kişi, uzaktan sağlık hizmetinin elverdiği ölçüde muayene edilebilir; kişinin tıbbî gözlem, izlem ve takibi ile değerlendirmesi yapılabilir, teşhis edilmiş hastalıkları kontrol edilebilir; tıbbî danışmanlık verilebilir, konsültasyon veya ikincil görüş talep edilebilir. Gerekli durumlarda, kişiye bir sağlık kuruluşuna fiziken müracaat etmesi önerilebilir.
  • Hastalıkların uzaktan yönetimi ve takibi için kişinin kan şekeri ve kan basıncı gibi klinik parametreleri değerlendirilebilir, izlenebilir, tedavi ve ilaç yönetimi sağlanabilir.
  • Sağlığın korunmasına ve takibine, sağlıklı yaşamın desteklenmesine, psikososyal destek hizmetlerinin sağlanmasına yönelik hizmetler verilebilir.
  • Sağlık riski artan veya ileri yaşlı kişilerin çok yönlü değerlendirmesi ve takibi yapılabilir.
  • Teknolojik imkânların elvermesi ve Bakanlıktan gerekli izinlerin alınması koşuluyla kişilere, Bakanlıkça belirlenen girişimsel veya cerrahi operasyon hizmetleri sunulabilir.
  • Endemik veya epidemik salgınlarda ulusal nitelikteki kılavuzlar doğrultusunda kişilerin sağlığının korunmasına yönelik gerekli tıbbî işlemler yürütülebilir.
  • Giyilebilir teknolojiler ve diğer tıbbî cihazlar ile sağlık hizmeti talep eden kişinin sağlık verileri ölçülebilir ve takip edilebilir.
  • Hekim tarafından değerlendirilen kişiye, hekimince e-reçete ve e-rapor tanzim edilebilir.

Bunun yanı sıra, Sağlık tesisinin, uzaktan sağlık hizmetine ilişkin aynı branşta faaliyet izin belgesi sahibi olması koşuluyla bir başka sağlık tesisindeki sağlık hizmeti talep eden kişiye uzaktan sağlık hizmeti sunabilmesi mümkün olacaktır.

Öte yandan, Uluslararası sağlık turizmi yetki belgesi almış olan sağlık tesislerince de, ilgili mevzuatı çerçevesinde uluslararası sağlık turizmi ve turistin sağlığı kapsamında uzaktan sağlık hizmeti verilebilecektir.

Uzaktan Sağlık Hizmetinin Sunulmasına İlişkin Belirlenen Usul ve Esaslar Nelerdir?

Hastanın Bilgilendirilmesi

  • Uzaktan sağlık hizmeti alacak kişi, uzaktan sağlık hizmeti sunulmaya başlanmadan önce ve sunulacak olan sağlık hizmetinin niteliğine uygun düştüğü ölçüde, Yönetmeliğin 9. maddesinde sayılan hususlar hakkında detaylı olarak bilgilendirmelidir. Bu bilgilendirme, sağlık hizmeti talep eden kişi tarafından anlaşılabilecek sade bir dil ile yapılmalıdır.

Kimlik Doğrulama

  • Sağlık tesisi, uzaktan sağlık hizmeti sunumu kapsamında hizmet alan kişinin kimliğini doğrulamaya yönelik gerekli tedbirleri almakla yükümlü olacaktır. Sağlık tesisi, ilaveten ikincil bir kimlik doğrulaması altyapısı veya aracı kullanabilecektir.
  • Sağlık meslek mensubu, uzaktan sağlık hizmeti alan kişiden resmi kimlik belgesini kamera üzerinden göstermesini talep edebilecek ve sağlık meslek mensubu, sağlık hizmeti talep eden kişinin kimliğinden şüphe duyduğu takdirde, kimliğini doğrulamasını isteyebilecektir. Bu talebin yerine getirilmemesi hâlinde uzaktan sağlık hizmeti vermeyebilecek, başlamış olan hizmeti sonlandırabilecektir.

Hak ve Sorumluluklar

  • Uzaktan sağlık hizmeti sunumu esnasında sağlık meslek mensubunun veya sağlık hizmeti alan kişinin bulunduğu ortamda hasta veya sağlık meslek mensubu ile yapılan görüşmeyi görebilecek veya duyabilecek üçüncü bir kişinin olması hâlinde; sağlık meslek mensubu ve/veya sağlık hizmeti alan kişi, konu hakkında karşı tarafı bilgilendirmekle yükümlü olacaktır.
  • Uzaktan sağlık hizmeti alan kişi, tıbbî geçmişi ile sağlık durumu ile ilgili talep edilen bilgileri doğru, anlaşılır bir şekilde ve detaylı olarak sağlık meslek mensubuna anlatmakla yükümlüdür.
  • Yönetmelik kapsamında sağlık hizmeti sunan sağlık meslek mensubunun bilgi ve iletişim teknolojileri hakkında gerekli donanıma sahip ve teknoloji okuryazarlığının uzaktan sağlık hizmeti sunumu için yeterli olduğunu izlemekten ve temin etmekten, ayrıca gerekli yetkinliğe sahip olmayan sağlık meslek mensuplarını eğitmekten sağlık hizmet sunucusunun niteliğine göre sağlık tesisi veya müdürlük sorumlu olacaktır.

Kişisel Verilerin Korunması

  • Uzaktan sağlık hizmeti sunumunda hasta mahremiyetinin ve kişisel verilerinin korunmasından hizmeti veren sağlık tesisi ve sağlık meslek mensubu sorumlu olacaklardır.
  • Veri sorumlusu ve veri işleyen sıfatlarını haiz kişiler, bu Yönetmelik kapsamında sundukları hizmetler aracılığıyla elde ettikleri kişisel verileri 24/3/2016 tarihli ve 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ve ilgili mevzuatına uygun bir şekilde işlemek, bu verilerin güvenliğini sağlamaya yönelik her türlü teknik ve idari tedbiri almak ve ilgili kişilere karşı aydınlatma yükümlülüklerini yerine getirmekle yükümlüdürler.
  • Yönetmelik kapsamında sunulan sağlık hizmetleri, her iki tarafın açık rızası olmaksızın görüntülü veya sesli olarak kayıt altına alınması ve hizmet esnasında fotoğraf çekilmesi yasaktır. Tarafların açık rızası olması hâlinde sunulan uzaktan sağlık hizmetine ilişkin görüntülü veya sesli kayıt alınabilecek. Kayıtlar, uzaktan sağlık hizmeti veren sağlık tesisinde veya Bakanlığın izin verdiği güvenli veri merkezlerinde saklanacaktır. Kanunen izin verilen mercilere ve idarî bir soruşturma kapsamında Bakanlık müfettişlerine bu kayıtlara erişim izni verilebilecektir.
  • Bu kapsamda alınmış olan görüntülü veya sesli kayıtlar, oniki aydan fazla saklanmayacak olup; sürenin dolması ile birlikte ayrıca bir bildirime gerek olmaksızın silinecektir.

Kayıt Bildirim ve İz Kaydı

  • Uzaktan sağlık hizmeti kapsamında sağlık tesisine başvuran kişiler için uzaktan sağlık hizmetine ilişkin iş ve işlemler dijital ortamda kaydedilecek ve kişisel verilerin korunmasına dair mevzuatta yer alan istisnai düzenlemeler saklı kalmak kaydıyla, kaydedilen veriler, ilgili mevzuatı uyarınca Bakanlıkça belirlenen usûl ve esaslar çerçevesinde Bakanlık merkezî sağlık veri sistemine gönderilecektir.
  • Bakanlık tarafından kurulan kayıt ve bildirim sistemi ile Bakanlıkça yapılacak diğer iş ve işlemlere esas olmak üzere talep edilen bilgi ve belgeler, sağlık tesisleri tarafından Bakanlığa gönderilecektir.
  • Uzaktan sağlık hizmeti alımı esnasında Bakanlıkça belirlenen iz kaydı bilgileri sağlık tesisi tarafından sağlık tesisinin tabi olduğu mevzuatta belirtilen süre boyunca saklanacaktır.

Uzaktan Sağlık Hizmeti Sunumuna İlişkin Yasaklar ve Sınırlamalar Nelerdir?

Uzaktan sağlık hizmeti sunumuna ilişkin Yönetmelikle belirlenen yasaklar ve sınırlamalar aşağıda gibidir:

  • Sağlık tesisi, Bakanlıktan izin almadan uzaktan sağlık hizmeti sunamaz.
  • Sağlık tesisi, sağlık hizmeti sunmaya yetkili olmadığı bir alanda uzaktan sağlık hizmeti sunamayacak olup; Bakanlığa ve devlet üniversitelerine bağlı sağlık kuruluşlarının konsültasyon ve/veya ikincil görüş niteliğindeki hizmetleri bu kurala aykırılık teşkil etmez.
  • Yönetmelik kapsamına girmeyen sağlık hizmetleri, uzaktan sağlık hizmeti yoluyla sunulamaz.
  • Sağlık tesisi, adına çalışma belgesi düzenlenmemiş sağlık meslek mensubu aracılığıyla uzaktan sağlık hizmeti sunamaz.
  • Uzaktan sağlık hizmeti, Türkiye'de meslek ifasına yetkili olmayan sağlık meslek mensubu tarafından sunulamaz.
  • Uzaktan sağlık hizmeti sunumunda, yurt dışına sunulanlar hariç olmak üzere, uzaktan sağlık hizmeti alanların, Türkiye İlaç ve Tıbbî Cihaz Kurumu tarafından kaydedilmiş tıbbî cihazlardan başka bir tıbbî cihaz kullanımına izin verilemez.
  • Uzaktan sağlık bilgi sistemi, amacının dışında kullanılamaz.
  • Sağlık tesisi ve/veya sağlık meslek mensubu, randevu alacak kişiyi uzaktan sağlık hizmeti almaya zorlayacak şekilde davranamaz. Randevu programları sağlık hizmeti alan kişilerin sağlık tesisine gelme imkânını zorlaştıracak veya engelleyecek şekilde düzenlenemez.
  • Sağlık hizmetinin sunumuna ilişkin asgari tıbbî gereklilikler uygulanabilir oldukları ölçüde uzaktan sağlık hizmeti sunumu için de geçerlidir. Sağlık hizmetinin uzaktan sunuluyor olması, sağlık hizmetinin niteliğinden ödün verme sebebi olarak kabul edilemez.
  • Uzaktan sağlık hizmeti sunumu esnasında elde edilen kişisel veriler, ilgili mevzuat haricinde işlenemez ve aktarılamaz.

Uzaktan Sağlık Hizmeti Sunmak İsteyen Sağlık Tesisinin Faaliyet İznine Başvuru ve Başvurunun Sonuçlandırılması Süreci Nasıl Olacaktır?

Uzaktan sağlık hizmeti sunmak isteyen sağlık tesisine gerekli şartları sağlaması hâlinde Bakanlıkça uzaktan sağlık hizmeti faaliyet izin belgesi verilebilecektir. Faaliyet izni, sağlık tesisinin mevcut faaliyet izin belgesine işlenecektir. Başvuru ve Faaliyet İzin Belgesinin verilme usulü aşağıdaki şekilde olacaktır:

  • Başvuru, sağlık tesisi tarafından Yönetmeliğin eki Ek-1'de yer alan belgelerle birlikte Müdürlüğe yapılacaktır. Bu belgeler;
    • Sağlık tesisinin açılması ve işletilmesine ilişkin ruhsat, faaliyet izin belgesi, tescil belgesi, uygunluk belgesi ve benzer izin belgeleri,
    • Sağlık tesisi tarafından uzaktan sağlık hizmeti sunumunda kullanılacak olan Uzaktan Sağlık Bilgi Sistemini gösteren belgeler,
    • Sağlık tesisi tarafından uzaktan sağlık hizmeti sunumunda kullanılacak olan teknolojik donanımı gösteren liste,
    • Sağlık tesisi tarafından uzaktan sağlık hizmetine tahsis edilen mekanları gösteren liste,
    • Sağlık tesisinde uzaktan sağlık hizmeti sunacak olan sağlık mensubunun adı-soyadı, TC Kimlik no'su, yabancı kimlik no'su, unvan ve branşını gösterir liste,
    • Uluslararası sağlık turizmi kapsamında uzaktan sağlık hizmeti sunacak sağlık tesisleri için uluslararası sağlık turizmi yetki belgesi örneği

şeklinde sayılmıştır.

  • Müdürlük başvuruyu dosya üzerinde inceleyip, eksiklik veya uygunsuzluk bulunması hâlinde, bu hususların neler olduğunu başvuru sahibine en geç 15 iş günü içerisinde bildirecektir.
  • Başvuru uygun ise, Müdürlükçe oluşturulan komisyon tarafından incelenip; Komisyon, gerekli gördüğü durumlarda yerinde inceleme de yapabilecektir. Komisyon, sağlık hizmetleri başkanlığında görevli bir hekim başkanlığında, müdürlükte görevli personel arasından tercihen bilişim teknolojileri hakkında mesleki birikimi olan bir mühendis, tekniker veya teknisyen ile kalite konusunda deneyimli bir sağlık meslek mensubu olmak üzere üç kişiden oluşur. İhtiyaç halinde birden fazla komisyon kurulabilir.
  • Yapılacak incelemeler neticesinde, herhangi bir eksiklik ve uygunsuzluk olmadığının tespiti halinde komisyon raporuyla birlikte başvurular, Genel Müdürlüğe gönderilecektir.
  • Sağlık tesisinin başvurusunda belirttiği Uzaktan Sağlık Bilgi Sisteminin, Bakanlık kayıt tescil sisteminde kayıtlı olması ve başvurunun Genel Müdürlük tarafından uygun görülmesi hâlinde, sağlık tesisi için uzaktan sağlık hizmeti faaliyet izin belgesi düzenlenebilecektir. Faaliyet izin belgesinde, faaliyet alanı ve sınırları belirtilir.
  • Bakanlığa bağlı sağlık tesisleri için Bakanlığın resen uzaktan sağlık hizmeti faaliyet izni verebilmesi mümkündür.

Denetim ve İdari Yaptırımlar Nelerdir?

Uzaktan sağlık hizmetleri, şikâyet veya soruşturma hariç olmak üzere Yönetmeliğin eki Ek-2'de yer alan forma uygun olarak Müdürlük tarafından yılda en az bir defa denetlenir.

Kamu sağlık tesisleri tarafından sunulan uzaktan sağlık hizmetlerinde Yönetmeliğe aykırılık olması durumunda, ilgililer hakkında kendi mevzuatına göre işlem yapılacak; Özel sağlık tesisleri tarafından sunulan uzaktan sağlık hizmetlerinde bu Yönetmeliğe aykırılık olması durumunda ise Ek-2'de yer alan idarî yaptırımlar uygulanabilecektir.

Bu yaptırımlar; idari para cezası, uyarma ve süre verme, geçici süreyle faaliyeti durdurma, yetki belgesinin geri alınması, yetki belgesinin tekrar geri alınması için yapılacak başvuruya süre sınırı getirilmesi ve faaliyetin tamamen durdurulması şeklinde sayılabilir.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.