Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de pek çok kullanıcısı bulunan kripto varlıklara ilişkin 16.04.2021 tarihine dek ülkemizde herhangi bir düzenleme yapılmamıştı. Ancak 16.04.2021 tarihli ve 31456 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan "Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik" ile birlikte Türk Hukuku'nda kripto varlıklara ilişkin olarak ilk yasal düzenleme yürürlüğe girmiş, ardından 01.05.2021 tarihli ve 31471 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan "Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" ile birlikte kripto varlık hizmet sağlayıcıları Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) düzenlemeleri kapsamında yükümlü olarak kabul edilerek MASAK denetimine tabii hale getirilmiştir.

Hukuk Bültenimizde kripto varlık ve kripto varlık sağlayıcıların ne olduğu ile getirilen düzenlemelerin kapsamı sizlerle paylaşılacaktır.

  • Kripto Varlık

Kripto varlık, işlemleri güvenceye almak için kriptografi (şifreleme) kullanan, çalışma şekli nakde alternatif bir değişim aracı olarak tasarlanmış dijital bir varlık olarak ifade edilmektedir.

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası tarafından yayımlanan Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik uyarınca kripto varlık "dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıklar" olarak ifade edilmektedir.

  • "Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik" İle Getirilen Düzenleme

Anılı Yönetmelik uyarınca kripto varlıkların kullanılması hakkında birçok faaliyet yasak kapsamına alınmış olup işbu faaliyetler Yönetmelik'in 3. ve 4. maddesinde yer almaktadır. Getirilen düzenleme uyarınca 30.04.2021 tarihinden itibaren kripto varlıklar ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılamayacak, kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamayacak; ödeme hizmeti sağlayıcıları ise ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanacağı bir şekilde iş modelleri geliştiremeyecek, bu tür iş modellerine ilişkin herhangi bir hizmet sunamayacak, ödeme ve elektronik para kuruluşları ise kripto varlıklara ilişkin alım- satım, saklama, transfer ve ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık edemeyecektir.

  • "Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" ile Getirilen Düzenleme

Anılı Yönetmelik uyarınca 10.12.2007 tarihli ve 2007/13012 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik'in suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanının önlenmesi için sorumlu kuruluşları tanımlandığı 4. maddesinin 1. fıkrasına "(ü) kripto varlık hizmet sağlayıcılar" bendi eklenmiştir

Kripto varlık hizmet sağlayıcılar, kripto varlıkların alım satımlarına elektronik işlem platformları üzerinden aracılık etmektedir. Kripto varlık hizmet sağlayıcıların Yönetmelik uyarınca suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanının önlenmesi için sorumlu kuruluşlar kapsamına eklenmesi ile, kripto varlık hizmet sağlayıcılar MASAK denetimine tabii kılınmış ve MASAK düzenlemeleri kapsamında yükümlü olarak kabul edilmiştir.

  • Yönetmelik Uyarınca Haiz Olunan Yükümlü Sıfatı Nedeni ile Kripto Varlık Sağlayıcıların Yükümlülükleri

Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının MASAK denetimine tabii kılınması üzerine, MASAK tarafından 04.05.2021 tarihinde Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılar Rehberi yayınlanmıştır. Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının yükümlülükleri aslen 5549 sayılı Kanun'un 3 ve 9/A maddelerinde tanımlanmış olup anılı rehberde işbu yükümlülükleri nasıl yerine getirecekleri açıklanmaktadır.

Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının tabi olduğu yükümlülükler; müşterinin tanınması yükümlülüğü, şüpheli işlem bildirimi yükümlülüğü, bilgi ve belge verme yükümlülüğü, devamlı bilgi verme yükümlülüğü ile muhafaza ve ibraz yükümlülüğü olarak ifade edilmektedir.

1. Müşterinin Tanınması Yükümlülüğü

5549 sayılı Kanun'un 3. maddesi uyarınca, yükümlüler; kendileri nezdinde yapılan veya aracılık ettikleri işlemlerde işlem yapılmadan önce, işlem yapanlar ile nam veya hesaplarına işlem yapılanların kimliklerini tespit etmek ve gerekli diğer tedbirleri almak zorundadır. Kimlik tespitinin, iş ilişkisi tesisinden veya işlem yapılmadan önce tamamlanması gerekmektedir.

Kripto varlık hizmet sağlayıcıları ile bu platformlardan hizmet alacak kullanıcılar arasında sözleşme yapılması esas olduğundan ve yapılan sözleşmeye istinaden kurulan üyelik kapsamında müteakip işlemler gerçekleştirilebildiğinden, söz konusu iş ilişkisi "sürekli iş ilişkisi" olarak tanımlanmaktadır. Sözleşme yapılması esnasında tutar gözetmeksizin kimliğe ilişkin bilgilerin alınması ve bu bilgilerin doğruluğunun teyit edilmesi suretiyle sözleşme yapılan kullanıcılar ve bu kullanıcıların adına veya hesabına hareket edenlerin kimliğinin tespit edilmesi gerekmektedir.

Ayrıca kripto varlık hizmet sağlayıcıları; sürekli iş ilişkisi tesisi dışında, şüpheli işlem bildirimini gerektiren durumlarda tutar gözetmeksizin, daha önce elde edilen müşteri kimlik bilgilerinin yeterliliği ve doğruluğu konusunda şüphe olduğunda tutar gözetmeksizin, işlem tutarı ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin toplam tutarı yetmiş beş bin TL veya üzerinde olduğunda kimlik tespiti yapmak zorundadırlar.

2. Şüpheli İşlem Bildirimi Yükümlülüğü

Şüpheli işlem; yükümlüler nezdinde veya bunlar aracılığıyla yapılan veya yapılmaya teşebbüs edilen işleme konu malvarlığının; yasa dışı yollardan elde edildiğine veya yasa dışı amaçlarla kullanıldığına, bu kapsamda terörist eylemler için ya da terör örgütleri, teröristler veya terörü finanse edenler tarafından kullanıldığına veya bunlarla ilgili ya da bağlantılı olduğuna dair herhangi bir bilgi, şüphe veya şüpheyi gerektirecek bir hususun bulunması halidir.

Şüpheli işlem bildirim yükümlülüğü, tüzel kişi yükümlünün kanuni temsilcileri tarafından yerine getirilir. Şüpheli bir işlemle karşılaşıldığında, işlem hakkında yetki ve imkânlar ölçüsünde araştırma yapıldıktan sonra, edinilen bilgi ve bulgular çerçevesinde, Şüpheli İşlem Bildirim Formu (ŞİB formu) doldurulmak suretiyle MASAK Başkanlığı'na şüpheli işlem bildiriminde bulunulması gerekmektedir.

Şüpheli işlemler, şüphenin oluştuğu tarihten itibaren en geç on iş günü içinde, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde ise derhal MASAK Başkanlığı'na bildirilmelidir. Şüpheli işlemlerin devamlı bilgi verme kapsamında bildirilmiş olması şüpheli işlem bildirim yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.

3. Bilgi ve Belge Verme Yükümlülüğü

Kamu kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kuruluşlar, Başkanlık ve denetim elemanları tarafından istenilecek her türlü bilgi, belge ve bunlara ilişkin her türlü ortamdaki kayıtları, bu kayıtlara erişimi sağlamak veya okunabilir hale getirmek için gerekli tüm bilgi ve şifreleri tam ve doğru olarak vermek ve gerekli kolaylığı sağlamakla sorumludur.

4. Muhafaza ve İbraz Yükümlülüğü

5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ile getirilen yükümlülüklere ve işlemlerine ilişkin her türlü ortamdaki; belgeleri düzenleme tarihinden, defter ve kayıtları son kayıt tarihinden, kimlik tespitine ilişkin belgeleri ise son işlem tarihinden itibaren sekiz yıl süreyle muhafaza ve istenmesi halinde yetkililere ibraz etme yükümlülüğünü ifade etmektedir.

5. Devamlı Bilgi Verme Yükümlülüğü

Kripto varlık hizmet sağlayıcılar tarafından devamlı bilgi verilmesi zorunludur. Devamlı bilgi verme kapsamındaki işlem türleri, bilgilerin ne şekilde ve hangi sürelerde verileceği, kapsam dışında tutulacak yükümlüler ile uygulamaya ilişkin diğer usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.

  • Yükümlülüklerin İhlal Edilmesi Halinde Uygulanacak Olan Yaptırımlar

5549 sayılı Kanun madde 13/1 uyarınca, müşterinin tanınması yükümlülüğü, devamlı bilgi verme yükümlülüğü ve şüpheli işlem bildirimi yükümlülüğünün ihlal edilmesi halinde MASAK tarafından Kanun'da belirtilen miktarlarda ve işlem başına idari para cezası verilir. Uygulanacak idari para cezasının toplam tutarı; her bir yükümlülük için, ihlalin yapıldığı yıl için belirlenen üst limiti aşamaz. 2021 yılı için belirlenen idari para cezası miktarları aşağıdaki gibidir:

1069766a.jpg

5549 sayılı Kanun'un 14. maddesi uyarınca "yükümlülerin şüpheli işlem bildiriminde bulunulduğunu, yükümlülük denetimi ile görevlendirilen denetim elemanları ile yargılama sırasında mahkemeler dışında hiç kimseye açıklamayacakları" şeklinde düzenlenen yükümlülüğün ihlali, bilgi verme, muhafaza ve ibraz yükümlülüklerinin ihlali halinde bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasına hükmolunur. Ayrıca tüzel kişiler hakkında tüzel kişilere özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.

Yukarıda yer alan açıklamalarımız ışığında bir sorunuz, talebiniz veya daha fazla bilgi alma ihtiyacınız olması halinde "Esenyel & Partners" ekibi olarak sizlere yardımcı olmaktan mutluluk duyarız.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.