Turkey: Hakaret, Tehdit Ve Şantaj Suçları

Hakaret, Tehdit ve Santaj Suçlari

Hakaret Suçu (TCK m. 125)

Hakaret suçu, 5237 s. TCK'da serefe karsi suçlar basligi altinda düzenlenmistir. Hakaret ve sövme fiilleri, hakaret üst basligi altinda beraber düzenlenmistir.

Çesitleri

Huzurda Hakaret: TCK m. 125/1'e göre; bir kimseye onur, seref ve sayginligini rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, seref ve sayginligina saldiran kisi, cezalandirilir. TCK m. 125/2'ye göre; fiilin, magduru muhatap alan sesli, yazili veya görüntülü bir iletiyle islenmesi halinde, ilk fikrada belirtilen cezaya hükmolunur. Hakaret suçunun huzurda gerçeklesmis sayilabilmesi için fail ve magdurun birbirlerini görmeleri sart degildir.¹ Magdurun fail tarafindan söylenen sözleri duymasi ve failin de bunu bilmesi, suçun olusmasi için yeterlidir.

Giyapta Hakaret: TCK m. 125/1'e göre; magdurun giyabinda hakaretin cezalandirilabilmesi için fiilin en az üç kisiyle ihtilat ederek islenmesi gerekir. Bu kisilerin bir arada bulunmalari ve fiile ayni zamanda vakif olmalari gerekmez.² Kanun, ihtilatin sekline iliskin bir düzenleme içermemektedir. Fiil isnadi veya sövmenin üçüncü kisilerin bilgisine ulastirmaya uygun ve elverisli herhangi bir sekilde gerçeklestirilmesi mümkündür. Bu kisilerin hakaretin anlamini kavrayabilmeleri gerekir. Üç kisi içine failin kendisi, yasal olarak sirri muhafaza etmekle yükümlü kisiler ve temyiz kudretinden mutlak surette yoksun olanlar dahil degildir.³

Ilginizi Çekebilir: Hakaret Suçunu Nedir? Hakaret Suçunun Tanimi, Unsurlari ve Cezasi.

Hakaret Suçunun Özellikleri

Suçla Korunan Hukuki Deger: Hakaret suçu ile, seref ve sosyal sayginlik korunur. TCK'da, "bir kimsenin onur, seref ve sayginligina saldirmak" deyimine yer verilmek suretiyle hem iç hem de dis seref korunmustur.⁴

Suçun Maddi Unsurlari

Fail-Magdur

Fail ve magdur, herhangi bir kimse olabilir. Kanun, "bir kimse" demek suretiyle bunu vurgulamistir. Magdurun isminin açikça zikredilmesi gerekmez. Kim oldugunun anlasilmasi yeterlidir (TCK m. 126).

TCK m. 125/5'e göre; kurul hâlinde çalisan kamu görevlilerine görevlerinden dolayi hakaret edilmesi hâlinde suç, kurulu olusturan üyelere karsi islenmis sayilir.

Magdurun ölü olmasi halinde, TCK m. 130'da düzenlenen "kisinin hatirasina hakaret" suçu olusur.

Belli bir kisiye yönelik olmakla beraber baska bir kisiyi de tahkir edici niteligi haiz olan hakaretin söz konusu olmasi halinde magdur sayisi kadar suç bulunur.

Eylem

Suçun olusmasi için; somut bir fiil veya olgu isnat edilmesi ya da sövme gerekir. Seçimlik hareketli bir suçtur. Isnat olunan husus belirgin olmalidir. Isnat; söz, yazi, resim ya da isaretle islenebilir. Somut fiil veya olgu magdura isnat edilmeli ve bu isnat tahkir edici nitelikte olmalidir. Sövme fiili de tahkir edici nitelik tasimalidir. Tahkir edici olma; örf ve adete göre kamuoyunca magdurun seref ve haysiyetini sarsacak nitelikte sayilmasidir.⁵

Hakaret suçu, soyut tehlike suçu ve ani suçtur.

Hukuka Aykirilik

Magdurun rizasi, bir hukuka uygunluk sebebi olarak hakaret suçu bakimindan uygulama alani bulur.⁶

Elestiri hakki, Anayasanin 26. maddesinde düzenlenen düsünce açiklama ve yayma özgürlügünün uzantilarindandir. Elestiriden söz edilebilmesi için; elestiri konusu olayin gerçek olmasi, elestiri konusu olayin güncel olmasi, elestiride kamusal ilgi ve yararin bulunmasi ve elestiri ile islenen suç arasinda düsünsel bir bagin bulunmasi gerekir. Elestiride, elestiri konusu olayin açiklanmasi için gerekli ve yararli olmayan, kisilik haklarina saldiri mahiyetinde ifadeler kullanilmamalidir.⁷

Iddia ve savunma dokunulmazligi, TCK m. 128'de düzenlenmistir. Ilgili hükme göre; yargi mercileri veya idari makamlar nezdinde yapilan yazili veya sözlü basvuru, iddia ve savunmalar kapsaminda, kisilerle ilgili olarak somut isnatlarda ya da olumsuz degerlendirmelerde bulunulmasi halinde ceza verilmez. Ancak, bunun için isnat ve degerlendirmelerin, gerçek ve somut vakialara dayanmasi ve uyusmazlikla baglantili olmasi gerekir.

Manevi Unsur

Genel kast ile islenen bir suçtur, özel kast aranmaz. Fail, fiili ve neticeyi bilmeli ve istemelidir. Giyapta hakaret suçunda fail, hakareti içeren söz, yazi veya hareketin en az 3 kisiye ulasmasini istemelidir.

Kiside hata halinde hata önemsizdir. Zira korunmak istenen hukuki deger serefli yasama hakki olup, magdurun kimligi suçun olusmasi açisindan bir fark yaratmaz.

Nitelikli Haller

Agirlatici Sebepler: TCK m. 125/3 uyarinca hakaret suçunun kamu görevlisine karsi görevinden dolayi; dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düsünce ve kanaatlerini açiklamasindan, degistirmesinden, yaymaya çalismasindan, mensup oldugu dinin emir ve yasaklarina uygun davranmasindan dolayi; kisinin mensup bulundugu dine göre kutsal sayilan degerlerden bahisle islenmesi halinde, cezanin alt siniri bir yildan az olamaz. TCK m. 125/4 uyarinca; hakaretin alenen islenmesi halinde ceza altida biri oraninda artirilir.

Hafifletici Sebepler: TCK m. 129/1 uyarinca; hakaret suçunun haksiz bir fiile tepki olarak islenmesi halinde, verilecek ceza üçte birine kadar indirilebilecegi gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir. TCK m. 129/3 uyarinca; hakaret suçunun karsilikli olarak islenmesi halinde, olayin mahiyetine göre, taraflardan her ikisi veya biri hakkinda verilecek ceza üçte birine kadar indirilebilecegi gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.

Sahsi Cezasizlik Sebepleri-Cezayi Kaldiran Haller

Ispat Hakkinin Kullanilmasi: TCK m. 127/1'e göre; isnat edilen ve suç olusturan fiilin ispat edilmis olmasi halinde kisiye ceza verilmez. Bu suç nedeniyle hakaret edilen hakkinda kesinlesmis bir mahkûmiyet karari verilmesi halinde, isnat ispatlanmis sayilir. Bunun disindaki hallerde isnadin ispat isteminin kabulü, ancak isnat olunan fiilin dogru olup olmadiginin anlasilmasinda kamu yarari bulunmasina veya sikayetçinin ispata razi olmasina baglidir. TCK m. 127/2'ye göre ise; ispat edilmis fiilinden söz edilerek kisiye hakaret edilmesi halinde, cezaya hükmedilir.

Suçun Haksiz Bir Fiile Tepki Olarak Islenmesi: TCK m. 129/1'de düzenlenmistir. Hükmün uygulanabilmesi için; tahriki teskil eden bir fiil bulunmali, bu fiil haksiz olmali, hakaret hiddet veya siddetli elemin etkisi altinda islenmeli ve tahrik üzerine islenen fiil hakaretten ibaret bulunmalidir.

Suçun Kasten Yaralama Suçuna Tepki Olarak Islenmesi: TCK m. 129/2'ye göre; bu suçun, kasten yaralama suçuna tepki olarak islenmesi halinde, kisiye ceza verilmez.

Hakaret Suçunun Karsilikli Olarak Islenmesi: Karsilikli olarak islenen suçlar sadece hakaret suçu olmali, ilk tahkir haksiz olmali ve tahkirler karsilikli olmali, aralarinda nedensellik baglantisi mevcut olmalidir.

Tesebbüs: Tehlike suçu oldugundan tesebbüs mümkün degildir. Yazili araçlarin kullanilmasi halinde ancak tesebbüs söz konusu olabilir. Çünkü ancak bu olasilikta icra hareketlerinin bölünebilmesi mümkündür.⁸

Internet Üzerinden Hakaret Suçu ve Ispat Sorunu

Hakaret suçu, günümüzde en çok internet yoluyla islenmektedir. Sosyal medya araçlariyla dogrudan magdurun hedef alinarak hakaret edilmesi hakaret suçunu olusturur.⁹ Baskasindan gelen hakaret içerikli bir e-mail magdura "forward" edilerek gönderildiginde dahi hakaret suçu olusur.¹⁰

Bu suçun internet yoluyla ispatlandiginin ispati, saklanabilmesi ve görüntülerinin alinabilmesi sebebiyle ispat açisindan kolaydir.¹¹ Internet yoluyla hakaret suçunun islenmesinde sorunlu olan nokta, failin tespit edilmesidir. Zira, bu sekilde hakaret suçunu isleyen kisiler kendi kimliklerini kullanmamakta, sahte kimlik kullanarak ya da takma ad kullandiklari sosyal medya hesaplari ya da iletisim araçlari ile suçlarini islemektedirler.¹² Faillerin sahip oldugu bu imkana ragmen, adli birimler yaptiklari detayli arastirmalar neticesinde suçu isleyen bu kisileri bulmaktadirlar.

Ölünün Hatirasina Hakaret Suçu: Suç, magdurun ölü olmasi sebebiyle yalnizca giyapta ihtilatli hakaret seklinde islenebilir.

Ölüleri Tahkir Suçu (TCK md. 130/2): Suçun hukuki konusu, ölünün ceset ve kemikleridir. Fail, herhangi bir kisi olabilir. Suçun fiili, ceset veya kemikleri almak veya ceset veya kemikler hakkinda tahkir edici fiillerde bulunmaktir. Kanun hükmünü icra, bu suç bakimindan hukuka uygunluk sebebidir. Kasten islenebilir. Neticesi harekete bitisik oldugundan tesebbüs mümkün degildir.

Tehdit Suçu ve Özellikleri (TCK m. 106)

Suçla Korunan Hukuki Deger: Suçla korunan hukuki deger, kisinin karar verme ve hareket etme hürriyetidir.

Suçun Maddi Unsurlari

Fail-Magdur

Fail, herkes olabilir. Magdur ise, belirli ya da belirlenebilir bir kisi olmalidir. Tehdidin konusunu olusturan kötülük ya da haksizlik magdurun sahsina yönelebilecegi gibi, magdurun bir yakinina da yönelebilir. Magdur, tehdidin anlam ve sonuçlarini anlayabilecek durumda olmalidir.

Eylem

Magdurun kendisinin veya yakininin hayatina, vücut veya cinsel dokunulmazligina yönelik bir saldiri gerçeklestirileceginden bahisle tehdit edilmesi gerekir. Suçun daha az cezayi gerektiren ve takibi sikâyete bagli olan sekli bakimindan tehdidin malvarligi degerlerine ya da diger hukuki degerlere yönelik olmasi gerekir. Tehdit, elverisli olmalidir. Dogrudan fail tarafindan gerçeklestirilebilecegi gibi, üçüncü bir kisi araciligiyla da iletilebilir. Tehdit suçu, dolayli ifadeler ile de islenebilir. Tehdidi olusturan fiilin sözlü olarak gerçeklestirilmesi sart degildir.¹³

Ilginizi Çekebilir: Tehdit Suçunu Nedir? Cezasi Ne kadardir?

Hukuka Aykirilik Unsuru

Saldiri haksiz olmalidir. Hakkin kullanilacaginin bildirilmesi (TCK m. 26) tehdit suçunu olusturmaz. Fakat kisinin talebi kanuna aykiri veya magdurun yükümlü olmadigi bir seyi yapmaya veya yapmamaya ya da haksiz çikar saglamaya yönelik ise santaj suçu (TCK m. 107) meydana gelir.¹⁴

Manevi Unsur

Tehdit suçunun olusmasi için genel kast yeterlidir.

Tehdit Suçunda Nitelikli Haller

Daha Az Ceza Verilmesini Gerektiren Hal: TCK m. 106/1, cümle 2 uyarinca; malvarligi itibariyla büyük bir zarara ugratacagindan veya sair bir kötülük edeceginden bahisle tehdit durumunda suçun basit sekline göre daha az cezaya hükmedilir. Bu suçun sorusturulmasi ve takibi sikâyete baglidir.

Daha Fazla Ceza Verilmesini Gerektiren Haller: TCK m. 106/2'ye göre; suçun silahla, kisinin kendisini taninmayacak bir hale koymasi suretiyle, imzasiz mektupla veya özel isaretlerle, birden fazla kisi tarafindan birlikte, var olan veya var sayilan suç örgütlerinin olusturduklari korkutucu güçten yararlanilarak islenmesi halinde cezada artirima gidilir.

Internet Yoluyla Tehdit Suçu

Sosyal medya sitelerinin kullanicilarinin IP adreslerini paylasmamalari sebebiyle sosyal medya üzerinden sahte hesap açarak tehdit suçunun islenme orani oldukça fazladir. Tehdit suçunun sahte hesap açarak islenmesi hali, TCK m. 106/2, b bendi kapsamina girmekte olup, cezanin arttirilmasi gerekmektedir. Ispat güçlügü sebebiyle magdurun konusma içeriklerini savcilikla paylasmasi çok önemlidir. Facebook, Google gibi sirketler kullanici bilgilerini üçüncü kisilerle paylasmadigindan magdurun hesap sifresini savcilik ile paylasmasi da failin tespiti açisindan son derece faydali mahiyettedir.¹⁵

Santaj Suçu ve Özellikleri (TCK m. 107)

Tehdit Suçu ile Farki: Tehdit suçunda magdura ileride gerçeklestirilecegi bildirilen haksiz bir saldiri ya da sair bir kötülük söz konusudur. Santaj suçunda ise fail, hakki olan veya yükümlü oldugu bir sey ile magduru belirli bir sekilde davranmaya zorlar. Tehdit daha genel bir düzenleme niteligine sahipken santajin kapsami kanunda ayrica sinirlandirilmistir.¹⁶

Korunan Hukuki Deger: Korunan hukuki deger, kisinin irade ve hareket serbestisidir.

Suçun Maddi Unsurlari

Fail-Magdur

Fail herhangi bir kisi olabilir ancak suçun 1. fikrada düzenlenen sekli bakimindan failin hukuken korunan herhangi bir hakka sahip olmasi ya da herhangi bir yükümlülük sahibi olmasi gerekir. Failin kamu görevlisi olmasi ve görevinin sagladigi nüfuzu kötüye kullanmak suretiyle haksiz çikar saglamasi durumunda ise daha özel hüküm niteliginde olmasi sebebiyle irtikap suçu (TCK m. 250) olusur.

Magdur, herhangi bir kisi olabilir.

Eylem

Seçimlik hareketli bir suçtur. Magduru kanuna aykiri veya yükümlü olmadigi bir seyi yapmaya veya yapmamaya zorlama, magduru haksiz çikar saglamaya zorlama ya da magdurun seref ve sayginligina zarar verecek nitelikteki hususlarin açiklanacagi veya isnat edilecegi tehdidinde bulunma eylemlerinin birinin gerçeklestirilmesi neticesinde santaj suçu olusur.

Hukuka Aykirilik Unsuru

Özellikle ilk iki seçimlik hareket bakimindan faile ait bir hakkin veya yükümlülügün varliginin gerekmesi bu fiilleri hukuka uygun hale getirmez. Zira hakkin kötüye kullanilmasi söz konusudur ve hukuk düzeni hakkin kötüye kullanilmasini korumaz.¹⁷

Manevi Unsur

Failin birinci fikra bakimindan kanuna aykiri veya yükümlü olmadigi bir seyi yapmaya veya yapmamaya zorlama veya haksiz çikar saglama özel kasti ile, ikinci fikra bakimindan ise kendisine veya baskasina yarar saglama özel kastiyla hareket etmesi gerekir.¹⁸

Internet Yoluyla Islenmesi ve Ispat Sorunu

Santaj suçu bakimindan genellikle suça konu materyaller özel hayat ile ilgili olmaktadir. Bu durumda halka açiklik ilkesinin geçerli oldugu bir muhakemede, özel hayatin ihlal edilme ihtimali söz konusu olabilmektedir. Bu sebeple özel hayata iliskin delil niteligi tasiyan materyallerin üçüncü kisilere ulasmasini önleyecek mahiyette tedbirler alinmasi bir mecburiyettir.

Internet yoluyla islenen santaj suçu bakimindan ispat araçlari korunmalidir. Görüsme kayitlari, mesajlasmalar, sesli veya görsel iletiler kaydedilirse ispat kolaylasir.¹⁹

Anahtar Kelimeler: Hakaret, Tehdit, Santaj, Hakaret Suçlari, Tehdit Suçlari, Santaj Suçlari.

Ilginizi Çekebilir: Bilisim Suçlari.

Kaynakça

• Veli Özer Özbek, Koray Dogan, Pinar Bacaksiz, "Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler", Seçkin, 2020.
• Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku Prof. Dr. Durmus Tezcan, Prof. Dr. Mustafa Ruhan Erdem, Yrd. Doç. Dr. Rifat Murat Önok, Seçkin, Temmuz 2012.
• Av. Baran Dogan Hukuk Bürosu, "Hakaret Suçu Nedir?", (https://barandogan.av.tr/blog/ceza-hukuku/hakaret-sucu.html)
• MDM Hukuk & Danismanlik, "Bilisim Yoluyla Islenen Hakaret Suçu", (https://mdmhukuk.com/bilisim-yoluyla-islenen-hakaret-sucu/)
• Kulaçoglu Hukuk Bürosu, "Sosyal Medya ve Internet Yoluyla Tehdit Suçu", (https://kulacoglu.av.tr/internet-yoluyla-tehdit/)

Referanslar

• 1. Veli Özer Özbek, Koray Dogan, Pinar Bacaksiz, "Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler", Seçkin, 2020: 503.
• 2. Özbek, Dogan, Bacaksiz, "Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler", 504.
• 3. Özbek, Dogan, Bacaksiz, "Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler", 505.
• 4. Özbek, Dogan, Bacaksiz, "Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler", 505.
• 5. Özbek, Dogan, Bacaksiz, "Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler", 512.
• 6. Özbek, Dogan, Bacaksiz, "Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler", 517.
• 7. Özbek, Dogan, Bacaksiz, "Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler", 519.
• 8. Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku Prof. Dr. Durmus Tezcan, Prof. Dr. Mustafa Ruhan Erdem, Yrd. Doç. Dr. Rifat Murat Önok, Seçkin, Temmuz 2012 / 8. Baski, sf. 469.
• 9. (https://barandogan.av.tr/blog/ceza-hukuku/hakaret-sucu.html)
• 10. (https://barandogan.av.tr/blog/ceza-hukuku/hakaret-sucu.html)
• 11. (https://mdmhukuk.com/bilisim-yoluyla-islenen-hakaret-sucu/)
• 12. (https://mdmhukuk.com/bilisim-yoluyla-islenen-hakaret-sucu/)
• 13. Özbek, Dogan, Bacaksiz, "Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler", 404-407.
• 14. Özbek, Dogan, Bacaksiz, "Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler", 411.
• 15. (https://kulacoglu.av.tr/internet-yoluyla-tehdit/)
• 16. Özbek, Dogan, Bacaksiz, "Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler", 416-417.
• 17. Özbek, Dogan, Bacaksiz, "Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler", 422.
• 18. Özbek, Dogan, Bacaksiz, "Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler", 422.
• 19. (https://www.hasgulerhukuk.com/makale/hukuki-makaleler/sosyal-medya-yolu-ile-islenen-suclar-sonucunda-acilan-ceza-ve-tazminat-davalari)

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.