Birleşme ve devralma işlemleri (“İşlem”), hâkim durum yaratılması/güçlendirilmesi veya pazardaki etkin rekabetin kısıtlanması gibi sonuçlara yol açabilmesi nedeni ile 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun (“Rekabet Kanunu”) kapsamına girmekte ve bazı İşlemler özelinde 2010/4 sayılı Rekabet Kurumundan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ (“Tebliğ”) uyarınca Rekabet Kurulu'nun (“Kurul”) izni gerekebilmektedir. Bu kapsamda, Rekabet Kurumu (“Kurum”), her yıl bünyesinde incelenen İşlemlere ilişkin genel durumu açıklamak üzere, Birleşme ve Devralma Görünüm Raporu'nu hazırlamakta ve piyasada gerçekleştirilen İşlemlere ilişkin kırımları ve piyasanın genel görünümünü ortaya koymaktadır. 2022 yılı Birleşme ve Devralma Raporu (“Rapor”), Kurum tarafından 6 Ocak 2023 tarihinde yayımlanarak kamuoyuna sunuldu.

2022 Yılında Bir Önceki Yıla Göre İşlem Sayısında Azalma

2022 yılına ilişkin Rapora göre Kurum, yıl boyunca toplam 245 birleşme ve devralma işlemi inceledi. Bir önceki yıl 310 olan İşlem sayısında, 2022 yılında düşüş gözlemleniyor. Ancak Raporda belirtildiği üzere, 2013-2022 yılları baz alınarak son on yıla ait incelenen ortalama İşlem adedinin 219 olduğu düşünüldüğünde, 2022 yılında ortalamaya yakın İşlem sayısının gerçekleştiği söylenebilir.

2022 yılında gerçekleştirilen 245 İşlemin 39'unun tarafları Türkiye kökenli şirketlerden, 154'ünün taraflarının tamamı yabancı ülke yasaları altında kurulmuş şirketlerden ve 34'ünün ise taraflarından en az birer adedi Türkiye ve yabancı kökenli şirketlerden oluşuyor. Bu doğrultuda, İşlem sayısında en büyük paya yabancı şirketler arasında gerçekleştirilen birleşme ve devralma işlemlerinin sahip olduğu görülüyor.

İşlem değerleri açısından incelendiğinde ise aynı şekilde, tüm tarafları Türkiye kökenli şirketler tarafından gerçekleştirilen İşlemlerin değeri 25 milyar 73 milyon TL olmakla beraber, tüm tarafları yabancı kökenli şirketler tarafından gerçekleştirilen İşlemlere ilişkin bildirilen toplam İşlem değerinin toplam 5 trilyon 580 milyar TL olduğu ve İşlem sayısına kıyasla İşlem değerleri incelendiğinde, Türkiye ve yabancı kökenli şirketler tarafından gerçekleştirilen İşlem değerleri arasında dramatik bir fark ortaya çıktığı görülüyor. Bu rakamlar ayrıca, Türkiye kökenli ve yabancı kökenli şirketlerin değerleri arasındaki farka da işaret ediyor. Ek olarak Raporda, İşlem taraflarından en az birer adedi Türkiye ve yabancı kökenli şirketlerden oluşan birleşme ve devralmalara ilişkin bildirilen İşlem değerinin 36 milyar 224 milyon TL olduğu belirtiliyor. Bu doğrultuda, en yüksek işlem değerine sahip grubun yabancı kökenli şirketler tarafından gerçekleştirilen İşlemlere ilişkin olduğu söylenebilir.

Kurul, Rekabet Kanunu Madde 10 uyarınca piyasadaki rekabet yapısına etkilerinin daha derin incelenmesine ihtiyaç duyduğu İşlemleri nihai incelemeye alabiliyor. Nitekim Rapora göre 2022 yılında Kurul tarafından üç birleşme ve devralma işlemi nihai incelemeye alınmış ve bunlardan birine izin verilmiş. Diğer iki İşleme ilişkin inceleme süreci ise devam ediyor.

Birleşik Arap Emirlikleri ve Hollanda Yabancı Yatırımcılar Arasında İlk Sırada

Türkiye İşlemlerinde, yabancı yatırımcıların dağılımı Rapor kapsamında incelenerek, yabancı yatırımcıların 36 farklı İşlemde Türk şirketlerine öngörülere göre toplam 43 milyar TL tutarında yatırım yaptığı, bunlar arasında ise Hollanda ve Birleşik Arap Emirlikleri kökenli yatırımcıların ilk sırada yer aldığı belirtiliyor. 2021 yılında ilk sırada Lüksemburg, ikinci sırada ise Amerika Birleşik Devletleri kökenli yatırımcıların yer aldığı yaklaşık 22 milyar TL tutarındaki 50 İşleme konu yatırımlar dikkate alındığında, 2022 yılında bu tablonun hem İşlem sayısı hem de ilgili yıla ait Amerikan Doları kuru üzerinden İşlem değeri incelendiğinde düşüş eğilimi gösterdiği görülüyor.

Ayrıca Raporda yabancıların yurtdışında gerçekleştirdiği toplam İşlem hacmi 5 trilyon 570 milyar değerinde olan 145 İşlemin de Kurum'a iletilen bildirimlere konu olduğu belirtilmiş. Bununla birlikte, 2022 yılında dünya genelinde yatırım yapılan sektörlerden öne çıkanlar şu şekilde sıralanıyor; (i) motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin toptan ve perakende ticareti ile onarımı, (ii) programcılık ve yayıncılık faaliyetleri, (iii) makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı, (iv) temel eczacılık ürünleri imalatı, (v) finansal hizmetler ve (vi) kimyasal ürünlerin imalatı.

Elektrik Enerjisi Alanı 2022'de Yükselişte

Rapora göre 2022 yılında en çok İşlem ve en yüksek İşlem değerine sahip birleşme ve devralma işlemleri “elektrik enerjisinin üretimi, iletimi ve dağıtımı” alanlarında gerçekleşmiş. Özelleştirmeler hariç olmak üzere, bu alanda gerçekleştirilen İşlemler, hedef şirketin Türkiye Cumhuriyeti yasalarına uygun kurulmuş olduğu Türkiye İşlemlerinin yaklaşık %11'ini oluşturuyor. 2021 yılında en çok İşlemin “elektrik enerjisi üretimi, iletimi ve dağıtımı”, en yüksek İşlem değerinin ise “plastikten paketleme malzemeleri imalatı” sektörlerine ait olduğu göz önüne alındığında, 2022 yılında elektrik enerjisine ilişkin İşlem değerlerinin hızlı bir yükseliş gösterdiği görülüyor.

Hedef şirketin Türkiye kökenli olduğu İşlemler bakımından, en yüksek İşlem hacmine sahip ilk alan 20,5 milyar TL ile “ulaştırma ve depolama”, ikinci alan 12,2 milyar TL ile “elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı”, son olarak üçüncü alan ise 4,7 milyar TL ile “konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri” olarak ifade ediliyor.

En yüksek İşlem Bedeline Sahip Özelleştirme: Havalimanı İşletmeciliği

Rapora göre 2022 yılında Kurul tarafından 7 adet özelleştirme İşlemi hakkında karar verilmiş. Bu İşlemler; (i) elektrik enerjisi üretimi, iletimi ve dağıtımı, (ii) havalimanı işletmeciliği, (iii) doğalgaz ithalatı ve dağılımı ve (iv) imalat sektörlerinde olarak gerçekleştirilmiş.

Söz konusu özelleştirme İşlemleri içinde en yüksek İşlem bedeline sahip sektör ise yaklaşık 9,75 milyar TL İşlem bedeliyle “havalimanı işletmeciliği”. Rapora göre, hedef şirketi Türkiye kökenli İşlemler içerisinde, 2022 yılında özelleştirme işlemlerinin payı yaklaşık %16.

 

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.