ΚΥΠΡΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΕΝΘΕΤΗ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑ

        I.            Ορισμός Παρένθετης Μητρότητας

Σύμφωνα με τον περί της Εφαρμογής της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Νόμο του 2015, Ν.69(I)/2015 (ο «Νόμος»), παρένθετη μητρότητα ορίζεται ως η μεταφορά στο σώμα άλλης γυναίκας εμβρύων ξένων προς την ίδια.

      II.            Προϋποθέσεις κυοφορίας

Η εν λόγω κυοφορία επιτρέπεται μόνον εφόσον πληρούνται οι πιο κάτω σωρευτικές προϋποθέσεις:

(α) κατόπιν εξασφάλισης προηγούμενης σχετικής έγκρισης από το Συμβούλιο Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Ανθρώπινης Αναπαραγωγής (το «Συμβούλιο»)·

(β) κατόπιν έκδοσης διατάγματος δικαστηρίου, το οποίο εκδίδεται πριν από την τοποθέτηση των εμβρύων στη μήτρα της παρένθετης μητέρας·

(γ) εφόσον συναφθεί γραπτή και χωρίς αντάλλαγμα συμφωνία μεταξύ του ζευγαριού που επιδιώκει να αποκτήσει τέκνο και της γυναίκας που θα το κυοφορήσει.

(1)    Διαδικασία ενώπιον Συμβουλίου για απόκτηση τέκνου με παρένθετη μητέρα

Ζευγάρι το οποίο επιθυμεί να αποκτήσει παιδί με τη μέθοδο της παρένθετης μητρότητας υποβάλλει αίτηση στο Συμβούλιο για την εξασφάλιση γραπτής έγκρισης, προκειμένου να μπορέσει ακολούθως να αιτηθεί στο δικαστήριο την έκδοση διατάγματος παρένθετης μητρότητας.

Το Συμβούλιο για την έκδοση της γραπτής έγκρισης θα πρέπει να ικανοποιηθεί, μεταξύ άλλων, για τα ακόλουθα:

(α) ότι υπάρχει επαρκής απόδειξη ότι η γυναίκα είναι ιατρικώς αδύνατο να κυοφορήσει·

(β) ότι η γυναίκα που προσφέρεται να κυοφορήσει είναι υγιής και κατάλληλη για κυοφορία·

(γ) ότι τα ωάρια που θα εμφυτευθούν στην κυοφορούσα δεν ανήκουν στην ίδια, αλλά προέρχονται είτε από τη γυναίκα που επιθυμεί να αποκτήσει παιδί είτε από δότρια·

(δ) ότι υπογράφηκε γραπτή δήλωση σύμφωνα με την οποία όλα τα εμπλεκόμενα πρόσωπα δέχονται να υποβληθούν στη συγκεκριμένη μέθοδο και ότι δεν έχει συμφωνηθεί οποιοδήποτε οικονομικό αντάλλαγμα·

(ε) ότι τόσο η γυναίκα που επιθυμεί να αποκτήσει παιδί όσο και η παρένθετη μητέρα έχουν τη μόνιμη κατοικία ή τη συνήθη νόμιμη διαμονή τους στη Δημοκρατία (εκτός όπου ο Νόμος επιτρέπει διαφορετικά)·

(στ) ότι τόσο το ζευγάρι όσο και η γυναίκα που προτίθεται να κυοφορήσει το παιδί δεν έχουν καταδικαστεί για αδικήματα που προβλέπονται στον περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Σεξουαλικής Κακοποίησης, της Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας Νόμο.

Περαιτέρω, πρέπει να μελετήσει τη ψυχολογική αξιολόγηση της γυναίκας που πρόκειται να κυοφορήσει το παιδί και του ζευγαριού που επιδιώκει να αποκτήσει το παιδί, καθώς και να αξιολογήσει τα αποτελέσματα των ιατρικών εξετάσεων αυτών (όπως οι εξετάσεις αυτές θα καθοριστούν από το Συμβούλιο).

(2)    Έκδοση διατάγματος παρένθετης μητρότητας

Για την έκδοση διατάγματος παρένθετης μητρότητας καταχωρείται αίτηση του ζευγαριού ενώπιον του δικαστηρίου, το οποίο εκδίδει το διάταγμα αφού πρώτα ικανοποιηθεί ότι το ζευγάρι έχει εξασφαλίσει τη γραπτή έγκριση του Συμβουλίου.

(3)    Γραπτή συμφωνία παρένθετης μητέρας και ζευγαριού

Μετά την έκδοση του διατάγματος παρένθετης μητρότητας και πριν τη σύλληψη του εμβρύου για σκοπούς υλοποίησης παρένθετης μητρότητας, συνάπτεται γραπτή συμφωνία μεταξύ αφενός της παρένθετης μητέρας και του συζύγου της (σε περίπτωση που αυτή είναι έγγαμη) και αφετέρου του ζευγαριού που έχει τελέσει νόμιμα γάμο και που επιδιώκει την απόκτηση τέκνου.

Η συμφωνία πρέπει κατ' ελάχιστον να προνοεί ότι:

(α) Η παρένθετη μητέρα δεν θα είναι ο γονέας του παιδιού·

(β) η παρένθετη μητέρα, με τη γέννηση του παιδιού, θα το παραδώσει αμέσως στο ζευγάρι με το οποίο σύναψε τη συμφωνία·

(γ) το ζευγάρι που υπόγραψε τη συμφωνία είναι οι γονείς του παιδιού από τη στιγμή της δημιουργίας του και της εμφύτευσής του στη μήτρα.

(δ) πριν την τοποθέτηση του εμβρύου έχει εκδοθεί εγγυητική επιστολή χρονικής διάρκειας έντεκα (11) μηνών, η οποία καλύπτει τα έξοδα τα εγκυμοσύνης, του τοκετού και της λοχείας για την περίπτωση εκείνη που το ζευγάρι που υπέγραψε τη συμφωνία δεν καλύπτει τα έξοδα παρακολούθησης της εγκυμοσύνης, του τοκετού και της λοχείας, περιλαμβανομένων των εξόδων τυχόν επιλόχειων επιπλοκών·

(ε) κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης θα καλύπτονται τα έξοδα παρακολούθησης της εγκυμοσύνης και ότι μετά από τη γέννηση του παιδιού, το ζευγάρι που υπόγραψε θα αναλάβει αμέσως τη φροντίδα του παιδιού και τα έξοδα του τοκετού·

(στ) η παρένθετη μητέρα παραμένει στη Δημοκρατία από την εικοστή όγδοη (28η) εβδομάδα της κυοφορίας της μέχρι και τη γέννηση του παιδιού.

    III.            Υποχρεώσεις Ζευγαριού που επιδιώκει την απόκτηση τέκνου μέσω παρένθετης μητρότητας

Η παρένθετη μητέρα δεν είναι γονέας του παιδιού και ως εκ τούτου, το ζευγάρι που επιδιώκει την απόκτηση τέκνου μέσω παρένθετης μητρότητας είναι οι γονείς του τέκνου που θα γεννηθεί και ως τέτοιοι, έχουν όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που η ιδιότητα αυτή συνεπάγεται.

Το ζευγάρι συνεπώς υποχρεούται να παραλάβει το τέκνο αμέσως μετά τη γέννησή του και σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να αρνηθεί να παραλάβει το τέκνο ή να το εγκαταλείψει για οποιοδήποτε λόγο.

Πρόσωπο που απέκτησε τέκνο μέσω παρένθετης μητρότητας και το οποίο αρνείται να το παραλάβει ή το εγκαταλείπει για οποιοδήποτε λόγο, διαπράττει ποινικό αδίκημα και σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα πέντε (5) χρόνια.

    IV.            Διαπραγμάτευση συμφωνιών παρένθετης μητρότητας σε εμπορική βάση / καταβολή δαπανών

Η διαπραγμάτευση συμφωνιών παρένθετης μητρότητας σε εμπορική βάση απαγορεύεται.

Στο πλαίσιο αυτό, πρόσωπο θεωρείται ότι ενεργεί σε εμπορική βάση εφόσον:

(α) λαμβάνει οποιοδήποτε χρηματικό ποσό για την πράξη αυτή· και/ή

(β) προβαίνει σε πράξη ούτως ώστε να λάβει χρηματικό ποσό για τη σύναψη και/ή τη διενέργεια διαπραγμάτευσης για τη σύναψη συμφωνίας παρένθετης μητρότητας και/ή τη διευκόλυνση σύναψης τέτοιας συμφωνίας.

Πρόσωπο, το οποίο σε εμπορική βάση:

(α) Κινεί ή λαμβάνει μέρος σε διαπραγματεύσεις με σκοπό τη σύναψη συμφωνίας παρένθετης μητρότητας· και/ή

(β) προσφέρει ή συμφωνεί να διαπραγματευτεί την σύναψη συμφωνίας παρένθετης μητρότητας· και/ή

(γ) παρέχει οποιαδήποτε πληροφορία με σκοπό τη χρήση της στη σύναψη ή στη διαπραγμάτευση για σύναψη συμφωνίας παρένθετης μητρότητας,

διαπράττει ποινικό αδίκημα που τιμωρείται σε περίπτωση καταδίκης, με ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει το ένα (1) έτος ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις πενήντα χιλιάδες ευρώ (€50.000) και/ή στις δύο αυτές ποινές. Πρόσωπο δε, το οποίο ζητεί από άλλο πρόσωπο να προβεί σε οποιεσδήποτε από τις πράξεις που προβλέπονται πιο πάνω είναι ένοχο ποινικού αδικήματος που τιμωρείται, σε περίπτωση καταδίκης, με τις ίδιες ποινές.

Πρέπει ωστόσο να διευκρινιστεί ότι, δεν θεωρείται ότι παρέχεται αντάλλαγμα:

(α) σε περίπτωση καταβολής των δαπανών που απαιτούνται για την επίτευξη της εγκυμοσύνης, την κυοφορία, τον τοκετό και τη λοχεία·

(β) σε περίπτωση που υπάρχει οποιαδήποτε θετική ζημιά της κυοφορούσας εξαιτίας της αποχής της από την εργασία, (π.χ. οι αμοιβές τις οποίες αποστερήθηκε λόγω απουσίας με σκοπό την επίτευξη της εγκυμοσύνης ή λόγω κυοφορίας, τοκετού και λοχείας)

(συλλογικά οι «Καλυπτόμενες Δαπάνες»).

Το μέγιστο ύψος των Καλυπτόμενων Δαπανών και η χρονική περίοδος για την οποία καταβάλλονται αποζημιώσεις καθορίζεται με διάταγμα του Υπουργού Υγείας που εκδίδεται μετά από εισήγηση του Συμβουλίου (το ανώτατο ποσό που καθορίζεται στο εν λόγω διάταγμα δεν καλύπτει τα έξοδα τυχόν επιλόχειων επιπλοκών, οι οποίες θα καλύπτονται από το ζευγάρι αφού τεκμηριωθούν κατάλληλα).

      V.            Προσβολή Μητρότητας

Προσβολή της μητρότητας ασκείται μέσα σε προθεσμία έξι (6) μηνών από τον τοκετό είτε από την τεκμαιρόμενη μητέρα, είτε από την κυοφορούσα. Νοείται ωστόσο ότι η κυοφορούσα μπορεί να διεκδικήσει τη μητρότητα μόνο στην περίπτωση που αποδειχθεί ότι το τέκνο κατάγεται βιολογικά από την τελευταία.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.