İnternet için bundan sonraki büyük adım, bireyler, kurumsal şirketler ve hatta hükümetlerin bilgi ve verilerini, uzaktan erişim suretiyle veri merkezlerinde depolamalarına ve işlemelerine imkan veren “bulut bilişim” teknolojisidir. Bulut bilişim, son/ kullanıcıların IT altyapılarını, platformları ve yazılımları, merkezi bir sitem vasıtasıyla, bir iletişim ağı üzerinden kullanmalarına ve işlemelerine imkan veren, düşük maliyetle ileri teknolojiye erişim sağlayan, cazip bir bilişim uygulaması olarak karşımıza çıkmaktadır. Bundan sonraki dönemde, gerek ticari gerek sosyal yaşamda sıkça karşılaştığımız bulut bilişim çözümleri ve hizmet modellerinin genel çerçevesi hakkında kısa bir değerlendirme yapılması uygun olacaktır.
Bulut Bilişim Altyapı/Çözüm Türleri
Bulut Bilişim hizmeti, dört farklı kategoride alt yapı türü kullanılarak sunulabilmektedir. Bu alt yapı türlerine kısaca değinmemiz gerekirse;
Açık/Genel Bulut (Public Cloud)
Genel Bulut altyapısında, depolama ve diğer kaynaklar bir hizmet sağlayıcı tarafından kamuya/genel kullanıcılara sunulmaktadır. Bu modelde, bilgi işlem faaliyeti bir hizmet sağlayıcının kurduğu altyapı üzerinde Hizmet alan tarafından kiralanan kaynaklar üzerinde yürütülür. Bu çözüm özellikle bireysel kullanım/tüketiciler için de uygun bir çözümdür. Diğer bulut alt yapılarına nazaran daha düşük güvenlikli bir yapı olduğu söylenebilir. Genel Bulut altyapısı nispeten düşük maliyetli çözümler sunmakta olup, genellikle kullandığın kadar öde sistemiyle çalışır. Hatta bireysel kullanıcılara/tüketicilere ücretsiz dahi sunulabilmektedir.
Özel Bulut (Private Cloud)
Özel Bulut alt yapısı yalnızca tek bir kurum/organizasyon için kurulur ve işletilir; kamuya/üçüncü şahısların erişimine kapalıdır. Bu alt yapı mimarisinde, altyapı kuruluşun içinde dâhili olarak tutulabileceği gibi, bahse konu kuruluş adına üçüncü bir tarafça da barındırılabilir. Özel Bulut alt yapısı çoğunlukla kurumsal/büyük şirketler ve veri güvenliğini ön planda tutan kuruluşlara hitap etmektedir. Genel bulut altyapısına nazaran daha maliyetli olmasında rağmen, bilgi işlem yatırım ve giderlerinde cazip avantajlar sağladığı söylenebilir.
Karma/Melez Bulut (Hybrid Cloud)
Karma/Melez bulut altyapısında; özel, topluluk veya genel bulutun ikisi veya hepsinin birleşimi söz konusudur. Karma bulutun özel bulut kısmınaa nispeten daha hassas, gizli veriler ve kritik uygulamalar; genel bulut kısmına ise daha az güvenlik kaygısı duyulan uygulamalar yerleştirilebilir.
Topluluk Bulutu (Community Cloud)
Topluluk bulutu; ortak amacı paylaşan, aynı güvenlik ve uyumluluk gereksinimleri olan, özel bir topluluktaki çeşitli organizasyonlar arasında bulut altyapısının paylaşılması olarak tanımlanabilir. Topluluk bulutu genel bulut veya özel bulut olarak tasarlanabilir.
Bulut Bilişim Hizmet Modelleri
Servis olarak Yazılım (Software as a Service, SaaS)
SaaS, hizmet sağlayıcı tarafından, sunucu üzerinde bulundurulan yazılım uygulamasının birden fazla hizmet alanın kullanımına sunulmasıdır. Hizmet alanlar, uygulamalara erişmek için kendi sistemlerine herhangi bir kurulum yapmadan, web tarayıcıları gibi ara yüzler aracılığı ile internete bağlı bir ortamdan, bulut üzerindeki uygulamalara erişerek çalışma ve işlemlerini gerçekleştirebilmektedir. SaaS'da, yazılımlar internet üzerinden birer hizmet olarak sunulur ve hizmet, kullanım bazlı olarak ücretlendirilir. SaaS modelinde hizmet alan, alt yapıdaki ağ, sunucu, işletim sistemi ve depolama aygıtları gibi bileşenleri yönetmez veya denetlemez. Hizmet alana, sadece hizmet olarak aldığı uygulamaya has konfigürasyon/yapısal ayarlarını değiştirebilme yetkisi verilir.
Servis olarak Yazılım Geliştirme Ortamı (Platform as a Service, PaaS)
Hizmet sağlayıcı, hizmet alana; Hizmet sağlayıcı tarafından sunulan programlama dilleri, yazılım kütüphaneleri, servisler ve araçlar kullanılarak, kendi uygulamasını geliştirip, çalıştırabileceği bir platform ve hatta tamamlayıcı hizmetler sunar. PaaS modelinde Hizmet alanın, platform altyapısını oluşturan sunucular, işletim sistemleri, depolama alanı ve benzeri bileşenler üzerinde herhangi bir kontrolü ve yönetim imkânı yoktur. Hizmet alanın yetki alanı, bulut altyapısına aktardığı yazılıma ilişkin her türlü düzenleme ve bu yazılımın çalıştığı ortama ilişkin konfigürasyon ayarlarıdır.
Servis olarak Altyapı (Infrastructure as a Service, IaaS)
IaaS modelinde Hizmet alan, ihtiyacı olan işlemci, depolama, ağ kaynağı ve diğer temel bilişim kaynaklarını kendisi yapılandırabilmekte ve bunların üzerine ihtiyacı olan işletim sistemini ve uygulamaları kurabilmektedir. Hizmet alanın fiziki alt yapı üzerinde yönetimi ve tam kontrolü yoktur. Ancak Hizmet alanın depolama, işletim sistemi seviyesinde sisteme hâkimiyeti bulunmaktadır ve belirli ağ bileşenlerini yönetebilmektedir. IaaS modeli bazı kaynaklarda “Servis Olarak Donanım” (Hardware as a service, HaaS) olarak da tanımlanmaktadır.
Bulut bilişim alt yapı ve iş modelleri; sistemin paylaşımlı ya da tek bir kuruluşa özgü oluşu, kuruluş içinde ya da dışarıdaki bir kurumda barındırılması, müşterinin hizmetin mimari alt yapısına müdahale edebilme imkanı, müşteri ihtiyaçlarına uyumlaştırabilme kapasitesi bakımından farklılık arz etmektedir. Bu iş modelleri öncelikle hizmet alanlar tarafından maliyet, sistem üzerinde kullanıcıya verdiği kontrol imkanı, ölçeklendirilebilirlik yönlerinden değerlendirilmektedir. Bulut bilişim, şüphesiz interneti kullanma yöntemleri bakımından devrim niteliğinde bir yenilik olarak kabul edilmelidir ancak her yeni sistemde olduğu gibi, avantajlarının yanı sıra, zorlukları ve dez avantajları da vardır. Yukarıda kısaca değindiğimiz alt yapı ve hizmet modelleri değerlendirildiğinde, bulut bilişimin önündeki en büyük problemin “bilgi güvenliği” olduğu söylenebilir. Bir kuruluşun veya bireyin, bilgi ve verilerini başka bir hizmet sağlayıcının sisteminde barındırması, fazlasıyla endişe vericidir. Bu nedenle, bu paylaşımlı ve uzaktan erişimli sistemlerin getireceği güvenlik riskleri, hizmet alanlar tarafından temkinli bir şekilde değerlendirilmelidir. Böylece her kurum/kişi kendisine en uygun bulut alt yapısı ve hizmet modelini tespit ederek, buna göre bilişim sistemini en ekonomik şekilde yeniden yapılandırabilir ve teknolojiyle uyumlu hale getirebilir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.