Türkiye'nin 1991 yılından bu yana tarafı olduğu FATF (Financial Action Task Force) tarafından 2003 yılında yayımlanan ve üye ülkelere tavsiye edilen 40 Tavsiye'sinde (40 Recommendations) de belirtilen ve sahip oldukları pozisyon nedeniyle karapara aklama ve/veya terörün finansmanına karışma konusunda daha yüksek risk taşıyan kamusal nüfuz sahibi kişilerin (politically exposed persons) düzenleme kapsamına alınması maksadıyla Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı ("MASAK") tarafından 21 Sıra No.lu Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği ("Tebliğ") 17.11.2022 tarih ve 32016 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
I. YÖNETİCİ ÖZETİ
İşbu Bilgi Notu ile değinilen hususlar genel olarak aşağıdaki şekilde özetlenebilecektir:
- Tebliğ ile 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun'un ("Kanun") uygulanmasına yönelik olarak, kamusal nüfuz sahibi kişiler bakımından alınması ve uygulanması gereken sıkılaştırılmış tedbirlere ilişkin usul ve esaslar düzenlenmektedir.
- MASAK tarafından sıkılaştırılmış tedbir uygulanması gereken yüksek derecede risk grupları arasında "kamusal nüfuz sahibi kişiler" tanımlanmaktadır.
- Finansal kuruluşlar, finansal olmayan belirli iş ve meslekler ile kripto varlık hizmet sağlayıcılarına müşterinin ya da gerçek faydalanıcının kamusal nüfuz sahibi kişi olup olmadığının belirlenmesi hususunda makul tedbirleri alma yükümlülüğü getirilmiştir.
II. Tebliğ Kapsamında Getirilen Düzenlemeler
Tebliğ'in "Tanımlar" başlıklı 3. maddesinde "kamusal nüfuz sahibi kişi" kavramı tanımlanmıştır. Söz konusu maddeye göre kamusal nüfuz sahibi kişiler;
- Yurt içinde veya yabancı bir ülkede seçimle veya atama yoluyla kendisine önemli bir kamusal görev tevdi edilen üst düzey gerçek kişiler ile
- Uluslararası kuruluşların yönetim kurulu üyeleri, üst düzey yöneticileri ile eşdeğer görev yapan diğer kişileri"
ifade etmektedir. Tebliğ'de, nüfuz sahibi kişiler hakkında yükümlüler tarafından alınması ve uygulanması gereken sıkılaştırılmış tedbirlere ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir. Bu kapsamda Tebliğ ile birlikte finansal kuruluşlar, finansal olmayan belirli iş ve meslekler ile kripto varlık hizmet sağlayıcılarına müşterinin ya da gerçek faydalanıcının kamusal nüfuz sahibi kişi olup olmadığının belirlenmesi amacıyla makul tedbirleri alma yükümlülüğü getirilmiştir. Bununla birlikte Tebliğ'in 4. maddesinin 2. fıkrasında ayrıca Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelik uyarınca uyum programı oluşturacak yükümlülerin risk yönetim faaliyetlerinin, yabancı bir ülke tarafından seçilen veya atanan kamusal nüfuz sahibi kişilerin belirlenmesine yönelik tedbirleri kapsayacağı da belirtilmiştir.
Tebliğ'in 4. maddesinin 3. fıkrasında yabancı bir ülke tarafından seçilen veya atanan kamusal nüfuz sahibi kişilerle gerçekleştirilen işlemlerde finansal kuruluşların, finansal olmayan belirli iş ve meslekler ile kripto varlık hizmet sağlayıcılarının uygulayacakları tedbirler şu şekilde sayılmıştır:
- İş ilişkisinin kurulması, sürdürülmesi veya gerçekleştirilmesinin bir üst merciinin onayına bağlamak.
- Yabancı bir ülke tarafından seçilen veya atanan kamusal nüfuz sahibi kişiye ait veya işleme konu malvarlığının ve fonların kaynağının tespiti için makul tedbirler almak.
- Uygulanan kontrollerin sayı ve sıklığını artırmak ve ilave kontrol gerektiren işlem türlerini belirlemek suretiyle iş ilişkisini sıkı gözetim altında tutmak.
Belirtmek gerekir ki söz konusu bu tedbirler yabancı bir ülke tarafından seçilen veya atanan kamusal nüfuz sahibi kişilerin dışında aynı zamanda bunların eşleri, birinci derecede akrabaları ya da yakınları ile tesis edilen iş ilişkilerinde ve gerçekleştirilen işlemlerde ve Türkiye tarafından seçilen veya atanan ya da uluslararası kuruluşlarda görev yapan kamusal nüfuz sahibi kişilerle yahut bunların eşleri, birinci derece akrabaları veya yakınları ile tesis edilen iş ilişkisinin ve gerçekleştirilen işlemlerin yüksek riskli olarak değerlendirilmesi durumunda da uygulanabilmektedir.
İlaveten Tebliğ'in 3. fıkrasında sayılan bu tedbirlerin kamusal nüfuz sahibi kişilerin görevden ayrılmaları veya bu niteliklerini kaybetmeleri halinde dahi görevden ayrıldıkları veya bu niteliklerini kaybettikleri tarihten itibaren en az bir yıl süreyle devam edileceği düzenlenmiştir.
Tebliğ'in 5. maddesinde finansal kuruluşlar, finansal olmayan belirli iş ve meslekler ile kripto varlık hizmet sağlayıcılar tarafından bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde Kanun'da öngörülen cezaların uygulanacağı da düzenlenmiştir.
Bu Tebliğin uygulanmasına ilişkin MASAK tarafından uygulama rehberi çıkarılabilecektir.
Originally published 28 Kasım 2022.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.